________________
४३०.......
. . . उपासकदशास्त्रे साधयितुं न प्रभवति, पुरुषरूपश्चेत्समग्रजगत्फलकर्ता स्वत एव न संभवति, एवमन्यदपि तस्मानियतिरेव सुखदुःखादिकारणं नान्यतः उक्तश्च
"नाभाव्यं कचिदपि जोयते जनानां,
भाव्यं वा न विगलति प्रयत्नतोऽपि । लभ्यन्ते नियतिबलात्फलानि सर्वे,
यापारो भवतु न वा शुभाशुभानि ॥ १ ॥ भाव्यं प्रयत्नरहितोऽप्युपयात्यवश्यं,
नाभाव्यमेति शतशः कृतचारुयत्नः । तस्मादिदं नियतिरेव सुखादि सर्व,
सूते जनस्य सहसा हतपौरुषस्य" ॥ २ ॥ इत्यादि । इति । मङ्गली-असमीचीना ॥ १६६-१६९ ॥ सकता । अगर ईश्वरको अमूर्त स्वीकार करो तो वह आकाशकी तरह निष्क्रिय होनेसे कोई कार्य कर ही नहीं सकता। ___इसी प्रकार स्वभाव भी कारण नहीं। क्योंकि स्वभावको यदि पुरुषसे भिन्न मानोगे तो वह पुरुष के अन्तर्गत सुख-दुःख पैदा नहीं कर सकेगा। अगर स्वभावको पुरुषरूप ही मानोगे तो पुरुष समस्त संसारके कार्योंका कर्ता नहीं हो सकता। इसी प्रकार औरोंका भी विचार कर लेना। इसलिए यही मान्यता ठीक है कि भाग्य ही सुख-दुःखका कारण है, अन्य नहीं । कहा भी है
"कितना ही प्रयत्न करो, जो नहीं होनेवाला है, वह कदापि नहीं होगा, और जो होनेवाला है वह कदापि नहीं टलेगा। कोई प्रवृत्ति करे या न करे,नियतिकी शक्तिसे सबको शुभ अशुभ फल प्राप्त हो जाता है"॥१॥
એજ પ્રમાણે સ્વભાવ પણ કારણ નથી, કેમકે સ્વભાવને જે પુરૂષથી ભિન્ન માનશે તે તે પુરૂષના અંતર્ગત સુખદુઃખને પિદ નહિ કરી શકે. જે સ્વભાવને પુરૂષરૂપ જ માનશે તે પુરુષ સમસ્ત જગતનાં કર્મોને કર્તા નહિ થઈ શકે. એ પ્રમાણે બીજાઓને પણ વિચાર કરી લે. એટલા માટે એ માન્યતા બરાબર છે કે ભાગ્યેજ सुम-दु:मनुं ॥२६५ छ, जीतु नहि. ह्यु छ है
“ ગમે તેટલે પ્રયત્ન કરે, જે નથી થવાનું તે કદાપિ નહિ થાય, અને જે થવાનું છે તે કદાપિ નહિ ટળે. કઈ પ્રવૃત્તિ કરે યા ન કરે, નિયતિની શકિતથી સોને शुभ शुभ प्राप्त याय छे. (१)...
ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર
