________________
अगारधर्मसञ्जीवनी टीका सू० ४७ अस्तेयव्रतातिचारनिरूपणम् २७५ दशस्यैवाल्पमूल्यस्य वस्तुन, सम्मिश्रणेन व्यवहरणमिति भावः । एतद्विविधम्स्वल्पमूल्यकसदृशाऽसदृशवस्त्वन्तरसम्मिश्रणभेदात् , तत्र वर्ण-स्नेहनादिना घृतादितुल्यरूपं भेद-आलूकादि घृतादौ सम्मेल्य घृतादिमूल्येन तद्वयवहरणं प्रथमम् (१) वर्णादितः किश्चिद्भेदेऽपि बहुमूल्य के सजातीये शाल्यादावल्पमूल्यकं शाल्यन्तरादिकं सम्मेल्य तद्वयवहरणं द्वितीयम् (२) ॥५॥ अत्रेत्थं संग्रहगाथाः
"एत्थवि पंचइयारा, तेणाहड-तक्करप्पओगा य। विरुद्धरजाइक्कमे, कूडतुलाकूडमाणे य ॥१॥ एवं तप्पडिरूवग, ववहारो आगमा णेओ ।
अग्गे कमसो वुच्चइ, लक्खणमेगेगसेएसिं ॥२॥ एतच्छाया च
" अत्रापि पश्चातिचाराः स्तेनाहूत-तस्करपयोगौ च । विरुद्धराज्यातिक्रमः, कूटतुला-कूटमानं च ॥१॥ एवं तत्पतिरूपक-व्यहार आगमाद ज्ञेयः
अग्रे क्रमश उच्यते, लक्षणमेकैकमेतेषाम् ॥२॥ बहुमूल्यवाली वस्तुके समान अल्पमूल्यकी वस्तु इसमें मिलाकर बहुमूल्य वस्तुके भावमें उसे बेचना आदि तत्प्रतिरूपक व्यवहार है । यह अतिचार दो प्रकारका है-(१) अल्पमूल्यको समान वस्तु मिलाना और (२) अल्पमूल्यकी असमान वस्तु मिलाना । रंग रूप और चिकनाई में घीके समान मेद और आलू आदि मिलाकर पीकी कीमतमें उसे व्यवहार करना (वेचना) पहला भेद है, और रूप रंग आदिमें कुछ भिन्नता होने परभी बहुमूल्य शालि (चावल) आदिमें कम कीमती शालि आदि मिला कर बहुमूल्यकी कीमत लेना दूसरा भेद है । संग्रह गाथाओंका अर्थ यही है ॥४७॥ અર્થાતુ બહુમૂલ્યવાળી વસ્તુના જેવી અ૫ મૂલ્યવાળી વસ્તુ તેમાં મેળવીને બહુમૂલ્યવાળી વસ્તુને ભાવે તેને વેચવી તે તપ્રતિરૂપક વ્યવહાર છે. (૫). એ અતિચાર બે પ્રકાર છે. (૧) અલ્પમૂલ્યની એકસરખી વસ્તુ મેળવવી અને (૨) અ૫મૂલ્યની બીજી જાતની વસ્તુ મેળવવી. રંગરૂપ અને રકાશમાં ઘીને જેવી ચરબી, બટાટા આદિ મેળવવા અને ઘીની કીંમતે તે વેચવાં એ પહેલે ભેદ છેઃ અને રંગરૂપમાં કોઈ ફેરફાર હોય પણ ઉંચી કીંમતના ચેખા આદિમાં ઓછી કીંમતના ચેખા મેળવી ઉંચી કીંમત લેવી એ બીજો ભેદ છે. (૫). સંગ્રહ ગાથાઓને પણ मेर म छे. (४७).
ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર
