________________
अनगारधर्मामृतवर्षिणी टीका अ० १६ द्रौपदीचर्चा
४२३
केवल घनघातककर्मचतुष्टयं जयतीति जिन उच्यते । विष्णुः स्वभुजबलेन खण्डत्रयं जयतीति जिन उच्यते । जिनशब्दस्य कामदेवोऽर्थश्चापि संगतः, यतः संसारिणां कामदेव वशवर्तिश्वेन लोकजयकारित्वाज्जिनत्वं कामस्योपपद्यते । रूपरहितस्यापि सिद्धस्य प्रतिमां पूज्यत्वेन शास्त्रानुक्तामपि प्रतिमापूजकाः प्रकल्पयन्ति, तद्वदङ्गस्यापि कामस्य लौकिकशास्त्रमसिद्ध तद्भूयानमनुसृत्य प्रतिमा प्रकल्प्यत इति कि उन्हों ने समस्त कषाय, कर्म, मोह और परीषहों को जीता है । सामान्य केवली 'जिन' इसलिये कहे गये हैं कि उन्हों ने चार घनघातिया कर्मों को अपनी आत्मा से समूल नष्ट कर दिया है। विष्णु 'जिन' इसलिये कहलाये कि उन्हों ने अपने भुजबल से भरतरखंड के छह खंडों में से तीन खंडों को अपने वश किया है इसी लिये ये अर्द्धचक्री भी कहलाते हैं। कामदेव को 'जिन' इस लिये कहा गया है कि इसके वश समस्त त्रिलोक है त्रिलोक में कोई भी प्राणी ऐसा नहीं बचा कि जिसे इस ने अपने वश में न किया हो ।
शंका- द्रौपदी ने कामदेव की मूर्ति की पूजा की आप की यह बात उस समय मानी जा सकती जब कि कामदेव की मूर्ति बन सकती होती ? परन्तु कामदेव की मूर्ति तो बन नहीं सकती क्यों कि वह तो अमूर्तिक- अशरीर - अनङ्ग है । अंगवाले की ही मूर्ति बनती है - अनंग की नहीं ।
બધા કષાય ક, મેાડુ અને પરિષહેાને જીત્યા છે. સામાન્ય કેવલી “જીન” એટલા માટે કહેવામાં આવ્યા છે કે તેમણે ચાર ધનપતિઓના કર્મને પેાતાના આત્માથી સમૂળ નષ્ટ કરી નાખ્યા છે. વિષ્ણુ ‘ જીન ' એટલા માટે કહેવાય છે કે તેમણે પેાતાના ભુજ ખળથી ભરતખંડના છ ખડામાંથી ત્રણ ખડાને પેાતાને વશ કર્યાં છે એથી તેએ અદ્ધચક્રી પણ કહેવાય છે. કામદેવને ‘જીન’ એટલા માટે કહેવામાં આવ્યા છે કે તેના વશમાં ત્રણે લેાકેા છે. ત્રણે લેાકેામાં એવું કેાઇ પ્રાણી રહ્યું નથી કે જેને કામદેવે પેાતાના વશમાં કર્યું' ન હોય.
શંકા—દ્રૌપદીએ કામદેવની મૂર્તિની પૂજા કરી તે તમારી આ વાત ત્યારેજ ચેાગ્ય કહી શકાય કે જ્યારે કામદેવની મૂર્તિ ખની શકતી ય ? પણ કામદેવની મૂર્તિ તો તૈયાર થઈ શકે તેમ નથી કેમકે તે તે અમૂર્તિક-અશરીર-અનગ छे. अंगवाजानी ४ भूर्ति भने छे, अनगनी नहि.
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્ર ઃ ૦૩
