________________
५४०
ज्ञाताधर्मकथासूत्रे
"
,
मे उट्ठाणे कम्मे बले वीरिए पुरिसकारपरक मे सद्धाधिइ संवेगे' तदस्ति तावन्मे उत्थानं, कर्म, बलं, वीर्य, पुरुषकारः, पराक्रमः, श्रद्धा, धृतिः, संवेगः. तद् अस्ति = विद्यते, यावत् = अधुना अस्मिन् काले वक्ष्यमाणमुत्थानादिकं 'मे' ममास्तीत्यन्वयः । किं तदुत्थानादिकं ? तदाह- उत्थानम् = ऊर्ध्वभवनरूपश्रेष्ठाविशेषः कर्मगमनादिक्रिया, बलं शरीरसामर्थ्य, वीर्य = जीवपरिणति रूपउत्साहः, पुरुषकारः = धर्माऽऽराधने समर्थोऽस्मी' ह्यात्मपरिणामः, पराक्रमः= स्वाभीष्टसाधनशक्तिरूपः, श्रद्धा तपः संयमाराधनेऽभिरुचिः, धृतिः = परीषहोपसर्गसहन शक्ति:, यथार्थस्मरणशक्तिर्वा, संवेगः = विषयेष्वरुचिलक्षणः, सका मनिजरूप इत्यर्थः। 'तं' तत् तस्मात् यस्मात् कारणादिदानोमुत्थानादिकंमम वर्तते तस्मादित्यर्थः, 'जावता यावता यावत्कालेन यावत्पर्यन्तं मे = मम अस्ति उत्थानादिकम्, तथा - यावदयं धर्माचार्यो धर्मोपदेशकः श्रमणो भगवान् महावीरो जिनः = सर्वज्ञः 'सुहत्थी' सुहस्ती = गन्धहस्तिसमानः, विहरति, तावता = तावत्पर्यन्तमे= मम श्रयः 'कल्लु' कल्ये प्रादुर्भूतप्रभातायां रजन्यां हूँ। तो जबतक मुझ में उठने की शक्ति है, कर्म - गमनादि क्रिया करने की शक्ति है बल-शरीर सामर्थ्य है, वीर्य-जीव की परिणतिरूप उत्साह शक्ति है, पुरुषकार - धर्माराधन मैं समर्थ ऐसा आत्मपरिणाम है, पराक्रम - अपने अभीष्ट को साधन करने रूप शक्ति है-श्रद्धा-तप संयम के आराधन में अभिरुचि है- धृति परीषद और उपसर्ग को सहन करने के लिये धैर्य हैअथवा यथार्थ स्मरणशक्ति है, संवेग-विषयों में अरुचिरूप सकामनिर्जरा हैऔर जब तक गन्ध हस्ती के समानधर्मोपदेशक श्रमण भगवान महावीर जिन सर्वज्ञ - विद्यमान हैं ( तावता ) तबतक ( मे सेयं कल्लं पाउष्पभायाए रयणीए जावतेयसा जलते सुरे) मुझे यही श्रेयस्कर है मैं इस रात्रि के समाप्त होने पर तथा મારામાં ઉઠવાની તાકાત છે, કમ એટલે કે ગમન વગેરે ક્રિયાઓ કરવાની શકિત છે, अण-शरीरमां सामर्थ्य छे, वीर्य - लवनी परिशुति३य उत्साह शक्ति छे, पुरुषारહું ધર્માંની આરાધનામાં સમર્થ છું. આવું આત્મપરિણામ છે, પરાક્રમ-પેાતાના અલીબ્દની સાધના કરવાની શકિત છે, શ્રદ્ધા-તપ અને સંયમની આરાધનામાં રસ પડે છે, કૃતિ-પરીષહ અને ઉપસને સહન કરવા માટે ધૈર્ય છે, અથવા તા યથાર્થ સ્મરણ શકિત છે, સંવેગ-વિષયામાં અરુચિરૂપ સકામ નિરા છે, અને જ્યાં સુધી ગંધહસ્તીના જેવા ધર્મના ઉપદેશ આપનારા શ્રમણ ભગવાન મહાવીર જિન સર્વજ્ઞ-માજૂદ છે. (तवता) त्यां सुधी (मे सेयं कल्लं पाउप्पभायाए रयणीए जाव तेयसा जलते સૂરે) મારા માટે એ જ કલ્યણકારી છે કે આ રાત્રિ પસાર થતાં જ તથા સૂર્યના
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્ર ઃ ૦૧
