________________
अनगारधर्मामृतवर्षिणीटीका अ. १. ३० मातापितृभ्यां मेघकुमारस्य संवादः ३५७ टीका--' तरणं' इत्यादि । ततः खलु तस्य मेघस्य कुमारस्य माता पितरौ ' जाहे नो संचाएं त , यदा न शक्तः न समर्थौ भवत: मेघं कुमारं वशीकर्तुम्, कैरुपायै: ? इत्याह- ' बहूहि' इत्यादि । बहुभि :=अनेकप्रकाराभिः - ' विसयाणुलोमाहिं' विषयानुलोमाभिः विषयाणां शब्दा दीनामनुलोमा:तत्र विषयेषु प्रवर्तकत्वेनानुकूला :, ताभि:, विषभोगएव मनुष्यलोके सारांश स्तदर्थमेत्र सर्वे जना: प्रवर्तन्ते, उक्तंच-
"यदि रामा यदि च रमा, यदि तनयो विनयधी गुणोपेतः । तनयेतनयोत्पत्तिः, सुरवरनगरे किमाधिक्यम् ॥ १॥ इति, " "अर्थागमो नित्यमरोगिता च प्रिया च भार्याप्रियवादिनी च । वश्यश्च पुत्रोऽर्थकरी व विद्या षड्जीवलोकस्य सुखानि राजन् | ॥२॥ इति ॥
इत्यादिरूपाभिः ' आघवणाहि य' श्रख्यापनाभिश्च बहुविधैराख्यानैः = सामान्यतः कथनैश्च, 'पन्नवणाहि य प्रज्ञापनाभिश्च = विशेषतः कथनैश्च 'सन्नवणाहि य' संज्ञापनाभिश्व-संबोधनाभिः 'हे पुत्र ! हे जात ! हे अङ्ग !' इत्यादिवाग्भिः संबोध्य कथनैश्च, 'विन्नवणाहि य विज्ञापनाभिश्च = त्वमेवास्माकमस्यां वृद्धावस्थायामाधारोऽसि अवलम्बनमसी' त्यादिरूपेण सप्रेम -
'तरणं तस्म मेहस्स कुमारस्स' इत्यादि ।
टीकार्थ - (तरणं) इस तरह ( तस्स मेहस्स कुमारस्स) उस मेघकुमार के ( अम्मा पियरी ) माता पिता ( जाहे) जब ( मेहं कुमारं ) मेघकुमार को (बहू विसयाणुलो माहिं श्राघवणाहि य, पन्नवणाहि य, सन्नवणाहिं य, बिन्नवणाहि य, आधवित्तए वा, पन्नवित्तएवा सन्नवित्तएवा, विन्नवित्तए वा ) शब्दादि विषयों में प्रवृत्ति कराने वाले होने के कारण अनुकूल ऐसे अनेकविध सामान्य कथनों से विशेष कथनों से तथा संबोधनपूर्वक किये गये कथनों से, तुमही हमारी इस वृद्धावस्था में एकमात्र आधारभूत हो इत्यादि
'त एणं तस्स मेहस्स कुमारस्स' इत्यादि
टीअर्थ - (तरणं) भी प्रभाणे ( तस्स मेहकुमारस्स) भेघकुमारना (अम्मा पियरो) भातापिता ( जाहे ) ल्यारे ( मेहं कुमारं ) मेघकुमारने ( बहूहिं विसयाणुलो माहिं आघवणाहिय, पन्नवणा हि य, सन्नवणाहिय, विन्नवणा हिय, आधवित्तए वा, पन्नवित्तए वा सन्नवित्तए वा विन्नवित्तए वा ) शब्द वगेरे સાંસારિક વિષયામાં પ્રવૃત્તિ કરાવનાર હોવાથી વિષયાને અનુકૂળ એવા ઘણા સામાન્ય કથનાથી વિશેષ કનેથી, સ ંખેાધનવાળા કથનાથી, વારંવાર પ્રેમ અને દૈન્ય પ્રકટ કરનારા આવા કથનાથી કહ્યું કે હું મેઘકુમાર ! તમે જ એકની એક અમારી ઘડપણની લાકડી છે,
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્ર ઃ ૦૧
