________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२८ उ.१ सू०१ जीवानां पापकर्मसमाज ननिरूपणम् ५ ते तथैव निर्लेपतया उदृत्ताः तत्स्थानेषु च तिर्यङ् मनुष्येभ्य आगत्य समुत्पन्नाः ते ब्यादिशन्ते-तिर्यग्मनुष्योऽभूवन्ने ते, ये च यत्राभूवन् ते तत्रैव कर्म उपा. जितवन्त इति हतीयो भङ्गः३ इति । एवमेवाग्रेऽपि अनयैव भावनयाऽर्थों विधेयः। चतुर्थ मङ्गमाह 'अहवा तिरिक्खनोणिएसु य देवेसु य होज्जा' अथवा तियं. ग्योनिकेषु च देवेषु च भवेयुरिति चतुर्थों भङ्गः ४, 'अहवा तिरिक्खजोगिएसु य नेरइएमु मणुस्सेसु य होज्जा' अथवा तिर्यग्योनिकेषु च नैरयिकेषु च मनुष्येषु च भवेयुरिति पञ्चमो भङ्गः। 'अहवा तिरिक्खजोणिएसु य नेरइएमु य देवेसु होज्जा' अथवा-समस्त जीव तिर्यग्योनिकों में या मनुष्यों में रहे हुए हैं इसलिये वहां से निकल कर जो जीव विवक्षित समय में नैरयिक या देव रूप से उत्पन्न हुए हैं वे उन-उन तिर्यश्च एवं मनुष्यों से आकर के उत्पन्न हुए है-इसलिये ऐसा कहा जाता है कि ये तियश्च या मनुष्यों से आकरके उत्पन्न हुए हैं । जो जीव जहां रहा हुआ है उसने वहीं पर कर्म का उपार्जन किया है। ऐसा यह तृतीय भंग है। इसी प्रकार से आगे भी ऐसा ही अर्थ समझना चाहिये, चतुर्थ भंग इस प्रकार से हैं-'अहवा तिरिक्खजोणिएस्सु य देवेसु य होज्जा' अथवा समस्त जीव तिर्यग्योनिकों में और देवों में रहे हुए हैं। पंचम भंग इस प्रकार से है-'अहवा तिरिक्खजोणिएसु य नेरइ एसु य मणुस्सेसु य होज्जा' अथवा-समस्त जीव तिर्यग्योनिकों में और नैरयिकों में एवं मनुष्यों में रहे हुए हैं। छठा भंग इस प्रकार से है-'अहवातिरिक्वजोणिएसु य नेरइ एसु य देवेसु य होजा' अथवा-समस्त जीव વિવક્ષિત જે જીવ રયિક અથવા દેવ પણુથી ઉત્પન્ન થયા છે, તે તે તે તિર્યંચ અથવા મનુષ્યથી આવીને ઉત્પન્ન થયા છે. તેથી એવું કહેવામાં આવે છે કે-આ તિર્યંચ અથવા મનુષ્યમાંથી આવીને ઉત્પન થયા છે. જે છે જ્યાં રહેલા છે, તેણે ત્યાં જ કર્મનું ઉપાર્જન કર્યું છે. એ પ્રમાણે આ ત્રીજે ભંગ કહ્યો છે. આગળ પણ આ પ્રમાણે જ સમજવું.
याथी सभा प्रभारी छ.---'अहवा तिरिक्खजोणिएमु य वेसु य હોગા' અથવા સઘળા જે તિર્યંચ નિકમાં અથવા દેવામાં રહેલ છે. से प्रभा मा यो! Ra sat छ. 'अहवा तिरिकखजोणिएसु य नेरइएसु य मणुस्सेसु य होज्जा' 424॥ सा व तिय योनिमा भने મૈરયિકમાં તથા મનુષ્યમાં રહેલા છે એ પ્રમાણે આ પાંચમ ભંગ કહ્યો છે.
'अहषा तिरिक्खजोणिपसु य नेरइएसु य देवेसु य होजा' या सा
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭