________________
प्रमेयचन्द्रिका र्टीका श०२६ उ.१ सू०३ ज्ञानावरणीयकर्माश्रित्य बन्धस्वरूपम् ५८१ हे गौतम ! 'अत्थेगहए बंधी चउभंगो' अस्त्येककोऽवनात् चतुर्भङ्गः, अत्रायुष्ककर्मवन्धविषये जीवसूत्रे चत्वारो भङ्गा भवन्ति तथाहि-अस्त्येककोऽवध्नात् अतीतकाले आयुकं कर्म बध्नाति भन्स्यति च१, अस्त्येककोऽबध्नात् बध्नाति न मन्त्स्यति २, अस्त्येककोऽबध्नात् न बध्नाति न भन्त्स्यति४ इत्येवं चत्वारो भङ्गा भवन्ति । तत्र प्रथमो मङ्गोऽव्यस्य १, द्वितीयो भङ्गो यश्वरमशरीरो भवति तस्य भवति२, तृतीय भङ्ग उपशमकस्य भवति, स हि पूर्वकाले आयुरबध्नाव उपशमकाले न बध्नाति तत् पतिपतितस्तु भन्स्यति३, चतुर्थभङ्गम्तु क्षपकस्य भवति, स हि पूर्वकाले आयुरवघ्नात् वर्तमानकाले न बध्नाति, न चानागतकाले आयुकर्म का बन्ध करेगा १३। अथवा-भूतकाल में क्या उसने आयु. कर्म का बन्ध किया है ? वर्तमान में क्या वह आयुकर्म का बन्ध नहीं करता है ? और क्या वह भविष्यत् काल में भी उसका बन्ध नहीं करेगा? इस प्रकार से 'अबध्नात् , बध्नाति, भन्स्पति १, अबध्नात् बध्नाति न भन्स्यति२ अध्वनात् , न बध्नाति, भन्स्यति३, अवध्नात् न बध्नाति, न भन्स्स्यति४ ये चार भंग आयुकर्म के बन्ध के विषय में श्रीगौतमस्वामी ने पूछे-तब प्रभुश्रीने कहा-'गोयमा ! 'अस्थेगइए बंधी चउभंगो' यहां इस आयुष्क कर्म के बन्ध विषयवाले जीव सूत्र में ४ भंग होते हैं-जैसे-किसी एक जीव ने भूतकाल में आयुकर्म का बन्ध किया है, वर्तमान में वह आयुकर्म का बन्ध करता है, और भविष्यत् काल में भी वह आयुकर्म का पन्ध करेगा? ऐसा यह प्रथम भंग अभव्य जीव को आश्रित करके कहा गया है, तथा यह द्वितीय भंग-किसी एक ४२ ? AL प्रमाणे 'आयुष्क कम अवधनात्, बध्नाति भन्स्यति, अबध्नात् बध्नाति न भन्स्यति अबध्यात् न बध्नाति, भन्स्यति अबध्नात् न बनाति, न भन्स्यति' मा या२ मगे। आयुष्य भनामधन समयमा श्रीगीतमस्वामी
श्री ५छ। छे. तना उत्तरमा प्रभुश्रीये । प्रभार ४ छे-'गोयमा ! अत्थेगइए बधी चउभंगों' मडिया मा मायुष्य मन विषय सूत्रमा ४ ચાર ભંગે થાય છે, જેમકે-કે એક જીવે ભૂતકાળમાં આયુષ્ય કમને બંધ કર્યો છે, વર્તમાનમાં તે આયુષ્ય કર્મને બંધ કરે છે, અને ભવિષ્યમાં પણ તે આયુષ્ય કર્મને બંધ કરશે? આ રીતને આ પહેલા ભંગ ભવ્ય જીવને આશ્રય કરીને કહેલ છે. તથા કેઈ એક જીવે ભૂતકાળમાં આયુકમને બંધ કર્યો છે, વર્તમાન કાળમાં તે તેને બંધ કરે છે, અને ભવિષ્યમાં તે તેનો બંધ નહીં કરે? આ રીતને આ બીજો ભંગ જે જે ચરમ શરીરવાળા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૬
