________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका २०२६ ३.१९०३ शानावरणीयकर्माश्रित्य बन्धस्वरूपम् ५६७ भन्स्यति अनागतकाले २, अबध्नात् ज्ञानावरणीयमतीतकाले, कश्चिदेको जीवो नबध्नाति च वर्तमानकाले, ज्ञानावरणीयमनागते च भन्स्यति ३, अवधनात् अतीते, ज्ञानावरणीयं कर्म कश्चिदेको जीवो न बध्नाति वर्तमानकाले, न भन्स्यति पानागतकाले ४, इति । तत्र प्रथमो भङ्गोऽभव्यमाश्रित्य १, क्षपकत्वमाप्तियोग्य भव्यमाश्रित्य द्वितीयो भाः २, उपशान्तमोहजीवमधिकृत्य तृतीयो भङ्गः ३, क्षीणमोइजीवमपेक्ष्य चतुर्थों भङ्गः ४, इयमेव पापकर्मबन्धपकरणमदर्शितकर्म का बन्ध किया है, वर्तमान में वह उसका बन्ध कर रहा है, पर भविष्यत् में वह उसका बन्ध नहीं करेगा इस प्रकार का यह 'अबध्नात् वध्नाति, न भन्स्थति' द्वितीय भंग है। तथा-किसी एक जीव ने भूतकाल में ज्ञानावरणीय कर्म का बन्ध किया है वर्तमान में वह उसका बन्ध नहीं करता है, पर भविष्यत् में वह उसका बन्ध करेगा ऐसा पह 'अषध्नात न बध्नाति, भन्स्यति' तृतीय भंग है। तथा-किसी एक जीवने भूतकाल में ही ज्ञानावरणीय कर्म का बन्ध किया है, वर्तमान में वह इसका पन्ध नहीं करता है और न भविष्यत् काल में भी वह इसका पन्ध करेगा, इस प्रकार का यह 'बंधी, न बंधह न बंधिस्सई' चतुर्थ भंग है । इन चार भंग में से प्रथम भंग अभव्य जीव की अपेक्षा से कहा गया है, द्वितीय भंग क्षपकता की प्राप्ति के योग्य भव्य जीव की अपेक्षा से कहा गया है, तृतीय भंग उपांत मोह वाले जीव की अपेक्षा से कहा गया है और चतुर्थ भंग क्षीण मोह વર્તમાનમાં તે તેને બંધ કરી રહ્યો છે, પરંતુ ભવિષ્ય કાળમાં તે તેને બંધ नही रे ये शतना 'अबध्नात् बध्नाति, न भन्स्यति' ॥ भी छ.२
તથા કોઈ એક જીવે ભૂતકાળમાં જ્ઞાનાવરણીય કર્મને બંધ કર્યો છે, વર્તમાનમાં તે તેને બંધ કરતે નથી પરંતુ ભવિષ્યમાં તે તેને બંધ કરશે. माश 'अबध्नात् , न बध्नाति, भन्त्स्यति' मा श्रीन स ह्यो छे. ३
તથા કઈ એક જીવે ભૂતકાળમાં જ જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો બંધ કરેલ છે, વર્તમાન કાળમાં તે તેને બંધ કરતો નથી અને ભવિષ્ય કાળમાં પણ તે तेन भय ४२ नही शत मा 'अबध्नातू, न बध्नाति न भन्त्स्यति' मा
થો ભંગ કહ્યો છે. ૪ - આ ચાર ભંગ પૈકી પહેલે ભંગ સર્વથા અભવ્ય જીવની અપેક્ષાથી કહેલ છે. બીજો ભંગ ક્ષેપકપણાની પ્રાપ્તિને ચગ્ય ભવ્ય જીવની અપેક્ષાથી કહેલ છે. ત્રીજો ભંગ ઉપશાન્ત મોહવાળા જીવની અપેક્ષાથી કહેલ છે. અને ચોથો ભંગ ક્ષીણ મેહવાળા જીવની અપેક્ષાથી કહેલ છે. આ કથન સિવાય
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૬
