________________
५०४
भगवतीसूत्रे ऽध्यवसायबलेन एकस्मात् स्थानात उत्प्लवन-स्थानान्तरे गच्छन् विहरति तथा असुरकुमार जीवा अपि अध्यवसायबलेन कर्मात्मककारणोपायमासाद्य भवादवान्तरं गच्छन्ति इत्यादि सर्व नारकवदेव अवगन्तव्यम् इति । कियत्पर्यन्तं नारक प्रकरगमनुसन्धेयं तत्राह-'जाव' इत्यादि, 'जात्र नो परप्पभोगेणं उववज्जति' यावत् नो परप्रयोगेण उत्पद्यन्ते अत्र यावत्पदेन 'से जहानामए पवए परमाणे इत्यादारभ्य 'आयप्पओगेणं उववज्जति' इत्यन्तं समपि नारकमकरणं संगृहीतं भवतीति । एवं एगिदिश्वज्जा जाव वेमागिया' एवममुरकुमावदेव एकेन्द्रिय वर्जिता यावद् वैधानिका अपि वक्तव्या, असुरकुमारवदेव द्वीन्द्रियादि वैमानि कान्ताः सर्वेऽपि जीवा ज्ञातव्याः । 'एगिदिया एवं चेत्र' एकेन्द्रिया एवमेव एके. न्द्रियजीवानामपि एकस्माद्भवाद्भवान्तरगमने एपेव वक्तव्यता ज्ञातव्या। पृथक्सत्र (कूदने वाला) अध्यवसाय के बल से-अपनी इच्छा के बल से-एक स्थान से दूसरे स्थान पर चला जाता है उसी प्रकार असुरकुमार जीव भी अध्यवसाय के अपने कर्मात्मक कारणरूप उपाय को प्राप्त करके एक भव से दूसरे भव में चले जाते हैं । इत्यादि सब कथन नारक के प्रकरण जैसा ही यहां पर समझ लेना चाहिये । 'जाव नो परपभोगेणं उपवज्जति' यहां यावत् शब्द से 'से जहानामए पवए पवमाणे यहां से लेकर 'आयप्पओगेणं उववज्जति' यहां तक का नारक प्रकरण गृहीत हुआ है । 'एवं एगिदियवजा जाव वेमाणिया' इसी प्रकार से एकेन्द्रिय जीवों को छोडकर यावत् वैमानिक तक के समस्त जीवों के सम्बन्ध में भी कथन करलेना चाहिये । 'एगिदिया एवं चेव' एकेन्द्रिय जीवों के सम्बन्ध में भी यही वक्तव्यता एक भव से दूसरे भव કદવાવાળો અધ્યવસાયના બળથી–પિતાની ઈચ્છાના બળથી એક સ્થાનેથી બીજા સ્થાને ચાલ્યા જાય છે, એ જ પ્રમાણે અસુરકુમાર જીવ પણ અધ્યવસાયએટલે કે પિતાના કર્મના કારણરૂપ ઉપાયને પ્રાપ્ત કરીને એક ભવથી બીજા ભવમાં ચાલ્યા જાય છે. વિગેરે સઘળું કથન નાચ્યોના પ્રકરણમાં કહ્યા પ્રમાણે જ अलियां सभ७ . 'जाव नो परप्पओगेणं उववजंति' माडियां यावत थी से जहा नामए पवए पवमाणे' मा ४थनथी मारली. 'ओयप्पओगेणं उववज्जति' मा थन सुधार्नु ना२४ ५४२ ग्रहय ४२ छ. 'एवं एगिदियबना जाव वेमाणिया' से प्रभारी से छन्द्रियावान छ।डीन यावत् वैभानि सुधीन सघा वाना समयमा थन समय से 'एगिदिया एवं
એક ઈન્દ્રિયવાળા જીવોના સંબંધમાં પણ આ પ્રમાણેનું જ કથન એક ભવથી બીજા ભવમાં જવાના સંબંધમાં કહેલ છે તેમ સમજવું. પરંતુ આ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૬
