________________
प्रमेयचन्दिका टीका श०२५ उ.८ सू०१ नैरयिकोत्पत्तिनिरूपणम् उववजंति नो परप्पओगेणं उववजंति। असुरकुमाराणं भंते ! कहं उववजंति जहा नेरइया तहेव निरवसेसं जाव नो परप्प
ओगेणं उववज्जति । एवं एगिदियवज्जा जाव वेमाणिया। पगिदिया एवं चैव । नवरं च उसमइओ विरगहो सेसं तं चेव। सेवं भंते ! सेवं भंते ! जाव विहरइ ॥सू० १॥
पणवीसइमे सए अट्रमो उद्देसो समतो ॥२५-८॥ छाया-राजगृहे यावदेवम् अबादीद-नैरयिकाः खलु भदन्त ! कथमुत्पद्यन्ते ? स यथानामकः प्लवका प्लसमानः अध्यवसायनिवर्तितेन करणोपायेन एष्य. स्काले तत्स्थाने विजय पौरस्त्यं स्थानमुपसंपद्य खलु विहरति एकमेव एतेऽपि जीवा प्लबक इव प्लवमानाः अध्यवसायनिर्वर्तितेन करणोपायेन एध्यत्काले तं भवं विषजहाय पौरस्त्यं भवमुपसंपद्य खलु विहरन्ति । तेषां खलु भदन्त ! जीवानां कथं शीघ्रा गतिः कथं शीघ्रो गतिविषयः प्रज्ञप्तः ? गौतम! स यथा नामका कश्चित् पुरुषः तरुणो बलवान् एवं यथा चतुर्दशशते प्रथमोद्देशके यावत् त्रिप्तमयेन चा विग्रहेण उपपद्यन्ते । तेषां खलु जीवानां तथा शीघ्रा गति स्तथा शीघ्रो गतिविषयः प्रज्ञप्तः । ते खलु भदन्त ! जीवाः कथं परमविकायुष्कं प्रकुर्वन्ति ? गौतम ! अध्यवसाययोगनिवर्तितेन करणोपायेन एवं खलु ते जीवाः परमविकायुष्कं प्रकुर्वन्ति तेषां खलु भदन्त ! जीवानां कथं गतिः प्रवर्तते ? गौतम ! आयु: क्षयेण भवक्षयेण स्थितिक्षयेण, एवं खलु तेषां जीवानां गतिः प्रवर्तते । ते खल भदन्त ! जीवाः किमात्मद्धर्या उत्पद्यते परद्धयाँ उत्पद्यन्ते ? गौतम ! आत्मदर्थी उत्पद्यन्ते नो परद्धा उत्पद्यन्ते । ते खलु भदन्त ! जीवाः किम् आत्मकर्मणोत्पद्यन्ते परकर्मणोत्पद्यन्ते, गौतम! आत्मकर्मणोत्पद्यन्ते नो परकर्म गोत्सद्यन्ते । ते खलु भदन्त ! जीवाः किमात्मप्रयोगेणोत्पयन्ते परमयोगेण उत्पद्यन्ते ? गौतम ! आत्मपयोगेणोत्पद्यन्ते नो परपयोगेण उत्प. धन्ते । असुरकुमाराः खलु भदन्त ! कथमुत्पधन्ते ? यथा नैरयिकाः तथैव निरवशेषम् यावत् नो परप्रयोगेण उत्पधन्ते । एवमे केन्द्रियवर्जाः यावद्वैमानिकाः । एकेन्द्रिया एवमेव नवरं चतुःसामयिको विग्रहः, शेषं तदेव । तदेवं भदन्त ! तदेवं भदन्त ! इति यावद्विहरति । मू०१॥
पञ्चविंशतितमे शतके अष्टमोद्देशकः समाप्तः ॥२५-८॥
શ્રી ભગવતી સૂત્રઃ ૧૬
