________________
-
३४८
भगवतीसूत्रे समयानन्तरमेव मरणात् तथा 'उकोसेणं अंतोमुहुत्तं' उत्कर्षेणान्तमहत्तम् । तद् गुणस्थानकस्यैतावत्ममाणत्वात् 'केवइयं कालं हीयमाणपरिणामे' कियत्कालपर्यन्तं सक्ष्मसंपरायसंयतः हीयमानपरिणामो भवेदिति प्रश्नः, भगवानाह-एवंचेव' इत्यादि, 'एवं चेव' एवमेव वर्द्धमानपरिणामे यथा कथितं तथैव जघन्येन एक समयमुत्कर्षेण तु अन्तर्मुहूर्तम् अत्रापि हेतुः पूर्वोक्त एवेति । 'अहक्खायसंजएणं भंते ! केवइयं कालं वडमाणपरिणामे होजा' यथाख्यातसंयतः खलु भदन्त ! कियन्तं कालं वर्द्धमानपरिणामो भवेदिति प्रश्ना, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उकोसेणवि अंतोमुहुत्तं' जघन्येनान्तवर्द्ध मान परिणामों वाला रहता है । क्यों कि प्रतिपत्ति के एक समय के बाद ही उसका मरण हो जाता है। तथा-'उक्कोसेणं अंतोमुहुत्त' उत्कृष्ट से एक अन्तर्मुहूर्त तक वर्द्धमान परिणामों वाला रहता है। क्यों कि इस गुणस्थान का इतना ही प्रमाण होता है। 'केवइयं कोलं हीयमाणपरिणामे' हे भदन्त ! सूक्ष्मसंपराय संपत कितने काल तक हीयमान परिणमों वाला रहता है ? उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-एवं चेव' हे गौतम ! सूक्ष्मसंपराय संघत वर्द्धमान परिणामों के समय के जैसा जघन्य से एक समय तक और उत्कृष्ट से एक अन्तर्मुहूर्त तक हीयमान परिणामों वाला रहता है । यहां पर भी ऐसा होने में पूर्वोक्त ही हेतु है। 'अहक्खायसंजए णं भंते ! केवयं कालं वड़माणपरिणामे होज्जा' हे भदन्त ! यथाख्यात संयत कितने काल तक बर्द्धमान परिणामों वाला रहता है ? उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'गोयमा ! जहन्नेणं સુધી વર્ધમાન પરિણામેવાળા રહે છે. કારણ કે પ્રતિપત્તિના એક સમય पछी तमनु भरण य छ, तथा 'उकोसेणं अंतोमुहुतं' या અંતર્મુહર્ત સુધી વર્ધમાન પરિણામવાળા રહે છે. કારણ કે-આ ગુણસ્થાननु प्रभा मेटयु डाय छे. 'केवइय काल हीयमाणपरिणोमें भगवान् સમસં૫રાય સંયતે કેટલા કાળ સુધી હીયમાણુ પરિણામેવાળા રહે છે ?
सा प्रश्नन। उत्तरमा प्रसुश्री गीतभाभीने हे छे-'एव' चेव' गीतम! સમસં૫રાય સંયત વર્ધમાન પરિણામેના સમયની જેમ જઘન્યથી એક સમય સુધી અને ઉત્કૃષ્ટથી એક અંતર્મુહૂર્ત સુધી હીયમાન પરિણામેવાળા રહે છે. અહિયાં પણ તેમ થવામાં પૂર્વોક્ત કારણ જ છે. તેમ સમજવું 'अहक्खायसंजए णं भंते ! केवइय' कालं वड्ढमाणपरिमाणे होज्जा' 8 लापन યથાખ્યાત સંયત કેટલા કાળ સુધી વર્ધમાન પરિણામેવાળા રહે છે? આ પ્રશ્નના
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૬
