________________
२२४
भगवतीस्त्रे
निग्रन्थस्य खल्लु भदन्त ! अनेक भवग्रहणीयाः कियन्त आकर्षा भवन्तीति पृच्छा प्रश्नः । भगवानाह- 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'जहन्नेणं दोषि उक्क सेणं पंच' जघन्येन द्वौ उत्कर्षेण पञ्चाकर्षा भवन्ति, निर्ग्रन्थस्योत्कृष्टत स्त्रीणि भवग्रहणानि कथितानि एकत्र च भवे द्वौ द्वौ आकर्षों इत्येवमेकत्र भवे द्वौ अपरत्रापि च द्वौ तदन्यत्र झवे एक आकर्ष इत्येवं क्रमेण निग्नन्थस्योत्कृष्टना पश्चा वर्षा भवन्ति, अत्र चरममेकं क्षपकनिन्थत्वाकर्ष कृत्वा सिदयतीति कृत्वा पञ्चा वर्षाः प्रोक्ता इति । 'सिणायस्स पं पुच्छा' स्नातकस्य खलु भदन्त ! नाना भव. ग्रहणे कि यन्त आवर्षा भवन्तीति पृच्छा पश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' है गौतम : 'नस्थि एकोवि' नास्ति एकोऽपि आमः स्नातकस्याकर्ष एव न भवतीति भावः २८ ।।मू०११।। उक्कोसेणं पंच' हे गौलप ! निम के अनेक भवों में कम से कम दो आकर्ष और अधिक से अधिक पांच आकर्ष होते हैं । तात्पर्य यह है कि निर्गन्ध के उत्कृष्ट से तीन भव होते हैं इनमें से प्रथम भव में दो आकर्ष द्वितीय भव में दो आकर्ष और तृतीय भव में एक इस प्रकार से उस्कृष्ट रूप में निर्ग्रन्थ के पांच आकर्ष होते कहे गये हैं। अन्तिम क्षपक निग्रन्थ अवस्था का आकर्ष कर वह सिद्ध हो जाता है।
'सिणायस्थ णं पुच्छा' हे भदन्त ! स्नातक के नाना भवों में कितने आकर्ष होते हैं ? उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'गोयमा! नत्थि एक्को वि' हे गौतम ! स्नातक के एक भी आकर्ष नहीं होता है ॥सू०११॥ दोन्नि उक्कोसेणं पच' 8 गौतम! निन्थने आने लवमा माछामा माछ। બે આકર્ષ અને વધારેમાં વધારે પાંચ આકર્ષ હોય છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે-નિર્ગસ્થને ઉત્કૃષ્ટથી ત્રણ ભવ હોય છે. તેમાંથી પહેલા ભવમાં બે આકર્ષ બીજા ભવમાં બે “આકર્ષ અને ત્રીજા ભવમાં એક આ રીતે ઉત્કૃષ્ટ પણામાં નિJથને પાંચ “આકર્ષ” હેવાનું કહેલ છે. છેલલી ક્ષપક નિન્ય અવસ્થાનું “આકર્ષ' કરીને તે સિદ્ધ થઈ જાય છે.
'सिणायरस णं पुन्छा' 3 सावन स्नातन नाना लवामा मेट અનેક ભવમાં કેટલા “આકર્ષ હોય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે 8-'गोयमा! नत्थि एक्को वि' गोतम! स्नातने पर 'भाष, હેતું નથી. પ્રસૂન ૧
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૬.
