________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२५ उ. ६ सू०८ पञ्चदशं निकर्षद्वारनिरूपणम्
राशिस्तेन लोकाकाशप्रदेशपरिमाणासंख्येयकेन कल्पनया पञ्चाशतत्यमाणेनगुणकारेण हीन इति - असंख्येयगुणहीनः, प्रथमपुळाकस्य स्वस्थानसन्निकर्ष इति । 'अनंतगुणहीणे वा' अनन्तगुणहीनो वा भवेत् । एकस्य किल पुळाकस्य चरणपर्यवपरिमाणं कल्पनया दशसहस्रप्रमाणम्, द्वितीयप्रतियोगिपुलाकचरणपत्रपरिमाणं च शतमेकम् ततश्च सर्वजीवानन्तकेन कल्पनया शतपरिमाणेन गुणकारेण गुणितः शतरूपो राशिर्जायते दशसहस्रममितः, स च तेन सर्वजीवानन्तकेन कल्पनया शतपरिमाणेन गुणकारेण हीन इति- अनन्तगुणहीनः प्रथमपुला कस्य स्वस्थानम इति । एवमे वाऽभ्यधिकषट्स्थानक शब्दार्थाऽप्येभिरेव भागहारगुणहारैर्व्याख्यातव्यः, तदेवाह - 'अह' इत्यादि, 'अह अन्महिए' अथाभ्यधिकः
१४९
१०००० हो जाते हैं, सो दूसरे पुलाक की जो २०० के रूप में चारित्र पर्यायें हैं वें १०००० की अपेक्षा असंख्यातगुण होन है । 'अनंतगुण हीणे वा' ऐसा जो कहा गया है सो उसका तात्पर्य है-मान लीजिये किसी पुलाक की चारित्र पर्याय का प्रमाण कल्पना से १०००० और द्वितीय प्रतियोगी पुलाक की चारित्र पर्यायों या प्रमाण १०० और अनन्त का प्रमाण १०० है अब १०० को १०० से गुणित करने पर १०००० हो जाते हैं सो इस राशि की अपेक्षा जो १०० की राशि है वह अनन्तगुण हीन राशि है। इसी प्रकार से एक पुलाक की चारित्र पर्यायों की अपेक्षा दुसरे पुलाक की चारित्र पर्यायें अनन्तगुण हीन होती हैं । वह प्रथम पुलाक का स्वस्थान का सन्निकर्ष हीनता की अपेक्षा से समझाया गया है । इसी प्रकार से अभ्यधिक शब्दार्थ भी इन षट्
પ્રમાણુ ૨૦૦] ખસેાનું છે અહિયાં શુાકારનું પ્રમાણુ પ] પચાઋતુ છે, ૨૦૦] ખસેાને પચાસથી ગુણુવાથી ૧૦૮૦૦] દસ હજાર થઈ જાય છે. તા બીજા પુલાકની ૨૦૦૩ ખસેાના રૂપમાં જે ચારિત્રપાઁચા છે, તે १००००१ इस उन्तरनी अपेक्षाथी असभ्यातगुगु डीन हे 'अनंतगुणहीणे वा' मा કથનનુ તાત્પર્ય એવુ છે કે-કેઇ પુત્રાકના ચારિત્રપર્યાયાનું પ્રમાણ કલ્પનાથી ૧૦૦૦૦] દસ હજારનું છે. અને બીજા તેના પ્રતિયેાગી પુલાકના ચારિત્ર પર્યાયાનું પ્રમાણ ૧૦૦૩ સેા છે. તે સેને સેાથી ગુણુવાથી દસ હજાર થઈ જાય છે. આ દસ હજાર રાશીની અપેક્ષાથી જે સેાની રાશી છે. તે અનંતગુણુ હીન રાશી છે. એજ રીતે એક પુલ!કના ચારિત્રપોંચાની અપેક્ષાથી બીજા પુત્રાકના ચારિત્રપર્યાયા અનંતગણુા હીન હૈ!ય છે. આ પ્રથમ પુલાકનુ સ્વસ્થાનસન્નિષ સમજાવવામાં આવેલ છે. એજ રીતે અભ્યધિક શબ્દને
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૬
