________________
भगवतीसूत्रे
एव न तु ज्योजादिरूपा भवन्तीति । अथ प्रदेशार्थतामाश्रित्याह- 'सेढीओ णं भंते! पट्टयाए कि कडजुम्माओ पुच्छा ?' श्रेणयः खलु भदन्त | प्रदेशार्थतया किं कृतयुग्मरूपाः, इति पृच्छा ?, कृतयुग्मरूपाः ज्योजरूपाः - द्वापरयुग्मरूपाः - कल्योज - रूपा वा श्रेणय इति प्रश्नः ? उत्तरमाह - ' एवं चेव' एवमेव एवम् - यथा द्रव्यार्थतया श्रेणी कृतयुग्मस्वरूपत्वमात्रं कथितं न तु गजादिस्वरूपत्वं कथितं तथैव- प्रदे शार्थन्याऽपि श्रेणीषु कृतयुग्मस्वरूपत्वमात्रमेव नतु ज्योजादिस्वरूपत्वमिति । एवं जाव उडुमहाययाओ' एवं यावदूर्ध्वाध आयता अपि श्रेणयः केवलं कृतयुग्मस्वरूपा एव । न तु योजादिरवरूपाः अत्र यावत्पदेन प्राचीमतीच्यायतानां श्रेणीनाम्तथा दक्षिणोत्तरायतानां च श्रेणीनां ग्रहणं भवतीति । सर्वा अपि श्रेणयः केवलं कृतयुग्मस्वरूपा एव भवन्ति, न तु ज्योज- द्वापर युग्म - कल्योजस्वरूपा भवन्ति, वस्तु स्वभावस्यानतिक्रमत्वादिति ।
७००
अब प्रदेशार्थताको लेकर कहते है - 'सेढीओ णं भंते ! परसट्टयाए किं कडजुम्माओ पुच्छा' इस पाठ द्वारा श्री गौतमस्वामीने प्रभुश्री से ऐसा पूछा है कि हे भदन्त ! प्रदेशरूप से श्रेणियाँ क्या कृतयुग्मरूप हैं ? अथवा त्र्योजरूप हैं ? अथवा द्वापरयुग्मरूप हैं ? अथवा कल्यो जरूप हैं ? इस प्रश्न का उत्तर देते हुए प्रभुश्री ने ऐसा कहा है कि 'एवं चेव' हे गौतम ! प्रदेशरूप से भी श्रेणियां कृतयुग्मरूप ही हैं गोजादिस्वरूप नहीं हैं। जैसे कि वे द्रव्यरूप से कृतयुग्मरूप ही है व्यजादिरूप नहीं हैं इसी प्रकार यहां पर भी समझना । ' एवं जाव उडुमहायाओ' इसी प्रकार से ऊर्ध्व अधः आयत श्रेणियां भी प्रदेशार्थ से कृतयुग्मरूप ही हैं ज्योजादिरूप नहीं हैं। यहां यावत् शब्द से 'पूर्व पश्चिम तथा उत्तर दक्षिण आयत श्रेणियों का ग्रहण होता । इस प्रकार प्रदेशरूप से भी समस्त श्रेणियां कृतयुग्मरूप ही होती
हवे प्रदेशमाथी श्री गौतमस्वाभी अनुश्रीने पूछे छे !-'सेढीओ णं भंते ! परसट्टयाए कि कड़जुम्माओ पुच्छा' या सूत्रद्वारा गौतम स्वाभीमे પ્રભુશ્રીને એવુ પૂછ્યું છે કે-હે ભગવન્ પ્રદેશપણાથી શ્રેણિયા શુ' કૃતયુગ્મ રૂપ છે! અથવા ચૈાજ રૂપ છે ? અથવા દ્વાપર યુગ્મ રૂપ છે ? અથવા કલ્લેાજ ३५ छे ? या प्रश्न उत्तर आयतां प्रभुश्री मेवु छे - 'एव' चेव' 3 ગૌતમ ! પ્રદેશપણાથી પણ શ્રેણિયે કૂતયુગ્મ રૂપ જ છે. ચૈાજ વિગેરે રૂપ નથી. જેમ તે દ્રવ્યપાથી મૃતયુગ્મ રૂપ જ છે, ચૈાદિ રૂપ નથી. તે પ્રમાણે અહીંયાં પણુ સમજવુ... અહીયાં યાવપદથી પૂર્વ પશ્ચિમ લાંબી શ્રેણિયા મહેણુ કરાઈ છે. આ રીતે પ્રદેશપાથી પણ સધળી શ્રેણિયા કૃતયુગ્મ રૂપ જ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
