________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२५ उ.३ १०५ लोकस्य परिमाणनिरूपणम् ६७९ श्रेणयः 'दबट्टयाए' द्रव्यार्थतया-द्रव्यार्थरूपेण 'कि संखेज्जाओ कि संख्याताः, 'असंखेज्जाओ' किमसंख्येयाः 'अणंताओ' अनन्ता वा ताः श्रेगयः ? इति प्रश्नः ? भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! 'नो संखेज्जाओ-नो असं. खेज्जाओ' नो संख्येया आकाशप्रदेशश्रेणयो न वा-असंख्येयाः किन्तु-'अर्णताओ' अनन्ता एवाऽऽकाशप्रदेशश्रेणयो भवन्तीति । सामान्याकाशाऽस्तिकायस्य श्रेणीनां विषक्षितस्वादनन्ताः सामान्यतः श्रेणय इति । 'पाईण पडीणाययाओ णं भंते ! सेटीओ' माचीपतीच्यायताः पूर्वापराकाशपदेशमागे लम्बायमानाः श्रेणयः । 'दन्न, टयाए कि संखेज्जाओ०' द्रव्यार्थतया द्रव्यरूपेणेत्यर्थः किं संख्याता:-असं. ख्यानाः, अनन्ता वा ? इति प्रश्नः ?, भगवानाह-‘एवं चे। एवमेव पूर्वापराकाशलेकर ही गौतम स्वामीने प्रभुश्री से ऐसा पूछा है कि हे भदन्त ! आकाश प्रदेशों की ये श्रेणियां द्रव्यरूप से क्या संख्यात हैं ? अथवा असंख्यात हैं ? अथवा अनन्त हैं ? इसके उत्तर में प्रभु श्री कहते हैं-'गोयमा ! नो संखेजाओ, नो असंखेज्जाओ' ये आकाश प्रदेशों की श्रेणियां न संख्यात हैं, न असंख्यात हैं। किन्तु 'अणताओ' अनन्त हैं । सामान्य रूप से आकाशास्तिकाय की ही श्रेणीयां विवक्षित हुई हैं अतः वे श्रेणियां सामान्यतया अनन्त ही कही गई हैं। _ 'पाईण पाडीणाययाओणभंते ! सेढी मोदवढपाए कि संखेज्जाओ' इस सूत्र द्वारा प्रभु श्री से गौतम स्वामीने ऐसा पूछा है कि हे भदन्त! पूर्व से पश्चिम तक लम्बी जो श्रेणियां हैं-पूर्व से पश्चिम तक के आकाश સુધી લાંબી છે. આ રીતની આ શ્રેણિયે લેકમાં પણ છે, અને અલેકમાં પણ છે. આ તમામ અભિપ્રાયને લઈને જ ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુશ્રીને એ પ્રમાણે પૂછયું છે કે હે ભગવન્ આકાશ પ્રદેશોમાં રહેલી આ શ્રેણી દ્રવ્ય પણાથી શું સંખ્યાત છે? કે અસંખ્યાત છે? અથવા અનંત છે? આ प्रश्न उत्तरमा प्रभुले 'गोयमा ! नो सखेज्जाओ नो असंखेज्जाओ' હે ગૌતમ! આ આકાશ પ્રદેશોની શ્રેણી સંખ્યાત નથી અસંખ્યાત પણ नयी ५२ तु 'अणंताओ' ते मनात छे. सामान्य साथी माशास्तियनी શ્રેણીની જ અહિયાં વિવક્ષા કરી છે, જેથી તે શ્રેણી સામાન્યપણાથી અનંત જ કહેવામાં આવી છે.
पाडीणपडीणाययाओ ण भंते ! सेढीओ दवट्याए कि संखेज्जाओ.' આ સૂત્ર દ્વારા શ્રી ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુ શ્રીને એવું પૂછયું છે કે હે ભગવદ્ જે શ્રેણી પૂર્વથી પશ્ચિમ સુધી લાંબી છે. અર્થાત્ પૂર્વથી પશ્ચિમ સુધીના આકાશ પ્રદેશ ભાગમાં લાંબી જે શ્રેણી છે, તે દ્રવ્ય પણાથી શું સંખ્યાત
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
