________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.२४ सू०१ सौधर्मदेवोत्पत्तिनिरूपणम् ४६३ करणीयः तथा च सौधर्मदेवाः मनुष्यगतिभ्यस्तियंगतिभ्यश्चाप्यागत्योत्पधन्ते नान्ये. भ्य इति भावः। सौधर्मदेवाः यदि तिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते तदा कि संज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते अथवा असंज्ञिपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते गौतम ! संक्षिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते न तु असंज्ञिपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्प धन्ते, यदि संज्ञिश्च न्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य आगत्य सौधर्मेस्पधन्ते तदा-कि संख्ये. यवर्पायुष्क संक्षिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते अथवा-असंख्येयवर्षायु. उत्पन्न होते हैं ? अर्थात् किस गति से आकरके जीव सौधर्म स्वर्गका देव होता है ? इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं--'भेदो जहा जोडसिय उद्देसए' हे गौतम! सौधर्म स्वर्ग के देव मनुष्याति से और तिर्यग्गति से आकरके उत्पन्न होते हैं। इस प्रकार मनुष्य और तिर्य: ग्गति से उनका उत्पाद कहना चाहिये। ___अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-हे भवन्त ! यदि सौधर्म स्वर्ग के देव तिर्यग्गति से आकरके उत्पन्न होते हैं, तो तिर्यश्च गति के कौन से तिर्यश्च से आकरके उत्पन्न होते हैं ? क्या संज्ञी तियंचों से आकरके उत्पन्न होते हैं ? अथवा असंज्ञी तिर्य श्चों से आकरके उत्पन्न होते हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे गौतम ! संज्ञी तिर्यंचों से आकरके उत्पन्न होते हैं, असंज्ञो तिर्यंचों से नहीं होते हैं, इस पर पुनः गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं कि हे भगवन् यदि संज्ञी तिर्यंचों से सौधर्म देव उत्पन्न होते हैं तो ઉત્પન્ન થાય છે? અથવા તિર્યંચ ગતિમાંથી આવીને કે દેવગતિથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? અર્થાત્ કઈ ગતિમાંથી આવીને જીવ સૌધર્મ નામના દેવसोना व भने छे १ मा प्रश्न उत्तरमा प्रभु तेगाने ४७ छ -'भेदो जहा जोइसियउद्देसए' हे गौतम ! सौधर्म ना हे मनुष्य गतिमाथी અને તિર્યંચ ગતિમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. આ રીતે મનુષ્ય અને તિર્યંચ ગતિમાંથી તેને ઉત્પદ કહે જોઈએ.
ગૌતમસ્વામી પ્રભુને એવું પૂછે છે કે-હે ભગવન! જે સૌધર્મ સ્વર્ગના દેવ તિર્યંચ ગતિમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. તે તે કેવા પ્રકારના તિર્યમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? શું તેઓ સંજ્ઞી તિર્યમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? કે અસંજ્ઞી તિય ચેમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે-હે ગૌતમ! તેઓ સંસી તિયામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. અસંજ્ઞી તિર્યંચે માંથી આવીને ઉત્પન્ન થતા નથી. આ સંબંધમાં ફરીથી ગૌતમસ્વામી પૂછે છે કે-હે ભગવન્! જે સંજ્ઞી તિય". ચોમાંથી આવીને સૌધર્મ દેવે ઉત્પન્ન થાય છે, તે શું તેઓ સંખ્યાત વર્ષની
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
