________________
३४४
मगवतीस्त्रे चतुष्के विनिप्रमाणाऽवगाहना भवति । अग्रे-एक कररिनहानिन्यायात्-प्रेवेश्क देवेषु रनिद्वय प्रमाणा। अनुत्तरौपपातिका एका रनिरवगाहना भवतीति बोध्यम् । अत्र पञ्चेन्द्रियनियंग्योनिकेषु अमरकुमारादारभ्य सहस्रारपर्यन्तं कस्पोषपननक देवानामेव उत्पत्तिर्भवति, अत एतेषामेव अधिकारः, न तु आनतादारभ्यानुसरोष पानिकपर्यन्तानामत्रोत्पत्तिर्भवतीति न तेषामत्राधिकार इति विवेकः।।
'लेस्सा सगंकुमारमा हिन्दवमलोएम एगा पालेस्सा लेश्या सनत्कुमार माहे. न्द्रबह्मलोकेषु एका पालेश्या, सनत्कुमारादि ब्रह्मले कपर्यन्तम् एकै पद्यलेश्या
और माहेन्द्र में भवधारणीय अवगाहना ६ छह रनि प्रमाण है। ब्रह्मलोक और लान्तक में वह ५ पांच रनि प्रमाण है। महाशुक और सहस्रार में यह ४ चार रस्निप्रमाण है । तथा-आनत, प्राणत, आरण और अच्युत इनमें वह ३ तीन रस्ति प्रमाण है। यह अवगाहना प्रमाण का कथन अवधारणीय अवगाहना की अपेक्षा से कहा गया है। इसी प्रकार से एक एक रत्नि की हानि होने से नव ग्रैधेयक देवों में दो रत्नि प्रमाण भवधारणीय अवगाहना है । अनुत्तरोपपातिक देवों में एक रत्ति प्रमाण भवधारणीय अवगाहना है। यहां पश्चेन्द्रिय तिर्यग्यो निकों में असुरकुमार से लेकर सहस्रारदेव लोक तक के देवों की उत्पत्ति होती है। इसलिये इन्ही का अधिकार है । आनन से लेकर अनुत्तरी पपातिक तक के देवों की यहाँ उत्पत्ति नहीं होती है। इसलिये इनका अधिकार नहीं है यह जानना चाहिये।
लेण्याद्वार की अपेक्षा-'लेस्सा सर्णकुमार माहिंदवंभलोएसु एगा કુમાર અને મહેન્દ્ર દેવકમાં વધારણીય અવગાહના ૬ છ રહ્નિ પ્રમાણની છે. બ્રહ્મલોક અને લાક દેવલોકમાં તે ૫ પાંચ રાત્રિ પ્રમાણ છે. મહાશુક્ર અને સહસ્ત્રાર દેવકમાં તે ૪ ચાર રનિ પ્રમાણ છે. તથા આનત, પ્રાકૃત, આરણ, અને અચુત આ દેવલોકમાં તે ૩ ત્રણ રનિપ્રમાણની છે. આ રીતે આ અવગાહના પ્રમાણનું કથન ભવધારણીય અવગાહનાની અપેક્ષાથી કહેલ છે. એજ રીતે એક એક રનિ કમ થવાથી નવ ગ્રેવેક દેવેમાં બે રતિ પ્રમાણ ભવધારણીય અવગાહના થાય છે. અનુત્તરપાતિક દેવેમાં એક વનિ પ્રમાણ ભવધારણીય અવગાહના થાય છે. અહિં પંચેન્દ્રિયતિર્યંચ યોનિ કોમાં અસુરકુમારથી લઈ • સહસ્ત્રાર દેવલોક સુધીના દેવેની ઉત્પત્તિ થાય છે. તેથી તેનો અધિકાર છે. આનતથી લઈને અનુત્તરપપાતિક સુધીના દેની અહિયાં ઉત્પત્તિ થતી નથી. તેથી તેને અધિકાર નથી.
सेश्या बा२नी मपेक्ष थी- 'लेस्सा सणकुमारम हिंदबंभलोएसु एगा पम्ह
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
