________________
३००
भगवतीसूत्रे कालादेसेणं जहन्नेणं तिन्नि पलिओवमाइं पुवकोडीए अब्भहियाई, उक्कोसेण वि तिन्नि पलिओवमाइं पुत्वकोडीए अब्भहियाइं एवइयं जाव करेज्जासू०५॥ __छाया-यदि मनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते किं संज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते असंज्ञिमनुव्येश्य उत्पद्यन्ते ? गौतम ! संज्ञिमनुष्येभ्योऽपि उत्पद्यन्ते असंज्ञिमनुष्येभ्योऽपि उत्पधन्ते। असंज्ञिमनुष्यः खलु भदन्त ! यो भव्यः पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिके उत्पत्तुं स खलु भदन्त ! कियस्काल स्थिति केषु उत्पद्येत ? गौतम ! जघन्येनान्तमुहूर्तस्थितिकेषु, उत्कर्षेण पूर्वकोटयायुष्केषु उत्पद्येत । लब्धिः सा त्रिष्वपि गमकेषु यथैव पृथिवीकायिकेषु उत्पद्यमानस्य संवेवो यथा अत्रैवासंज्ञिपश्चेन्द्रियस्य मध्यमेषु त्रिषु गमकेषु तथैव निरवशेषो भणितव्यः । ___ यदि संज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते किं संख्येयवर्षायुष्कसंझिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते असंख्येयवर्षायुम्कसंज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते ? गौतम ? संख्येयवर्षायुष्कसंझिमनुज्येभ्य उत्पद्यन्ते नो असंख्येयवर्षायुष्कसंज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते । ___ यदि संख्येयवर्षांयुष्कसंज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते तदा किं पर्याप्तसंख्येयवर्षायुष्कसझिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते अपर्याप्तसंख्येयवर्षायुष्कसंज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते ? गौतम ! पर्याप्तसंख्येयवर्षायुष्कसंज्ञिमनुष्येभ्योऽपि उत्पद्यन्ते अपर्याप्तसंख्येय. वर्षायुष्क संज्ञिमनुष्येभ्योऽपि उत्पद्यन्ते। संज्ञिमनुष्यः खलु भदन्न ! यो भव्यः पञ्चेन्द्रियतियग्योनिकेषु उत्पत्तुं स खलु भदन्त ! कियत्कालस्थितिकेषु उत्पधेत ? गौतम ! जघन्येमान्तर्मुहूर्त्तस्थितिकेषु, उरकर्षेण त्रिपल्योपमस्थितिकेषु उत्पद्यते । ते खलु भदन्त ! जीवा एकसमयेन कियन्त उत्पद्य ते ? लब्धिस्तस्य यथा एनस्यैव संझिमनुष्पस्य पृथिवीकायिकेषु उत्पद्यमानस्य प्रथमगमके यावद्भवादेश इति कालादेशेन जघन्येन द्वौ अन्तर्मुहूतौ उत्कर्षेण त्रीणि पल्योपमानि पूर्वकोटिपृथक्त्वाभ्यधिकानि १ । स एव जघन्यकालस्थितिकेषु उत्पन्नः एषैव वक्तव्यता। नवरं कालादेशेन जघन्येन द्वौ अन्तर्मुहूतो उत्कर्षेण चतस्रः पूर्वकोटयः चतुभिरन्तर्मुह तैरभ्यधिकाः । स एवोत्कर्षकालस्थिति केषु उत्पन्नः जघन्येन त्रिपल्योपमस्थितिकेषु, उत्कर्षेणाऽपि त्रिपल्योपमस्थितिकेषु उत्पद्येत सैव वक्तव्यता । नवरमवगाहना जघन्येनाङ्गुलपृथक्त्वम् उत्कर्षेण पञ्चधनुः शतानि। स्थितिर्जघ. न्येन मासपृथक्त्वम् उत्कर्षेण पूर्वकोटिः । एव मनुबन्धोऽपि भवादेशेन द्वे भवग्रहणे, कालादेशेन जघन्येन त्रीणि पल्पोपमानि मासपृथक्त्वाभ्यधिकानि, उत्कर्षेण त्रीणि पल्योपमनि पूर्वकोटयाऽभ्यधिकानि, एतावन्तं यावस्कुर्यात् ३ । स एवात्मना
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
