________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.१२ सू०५ मनुष्य जीवानामुत्पत्तिनिरूपणम् ११५ सव्वत्थ दो भवग्गहणाइं जाव णवमगमए, कालादेसेणं जहन्नेणं सातिरेगं सागरोवमं बावीसाए वाससहस्तहिं अमहियं । उकोसेण वि सातिरेगं सागरोवमं बावीसाए वाससहस्सेहि अब्भहियं एवइयं जाव करेज्जा।९॥सू० ५॥ ___ छाया-यदि मनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते कि संज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते असंझिमनुः व्येभ्य उत्पद्यन्ते गौतम ! संज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते असंज्ञिनुष्येभ्योऽपि उत्पधन्ते। असंज्ञी मनुष्यः खलु भदन्त ! यो भव्यः पृथिवीकायिकेषूत्पत्तुम् स खलु भदन्त ! कियकालस्थितिकेषूत्पद्यत एवं यथा असंज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकस्य जघन्यकालस्थितिकस्य त्रयो गमका स्तथा एतस्यापि औधिकास्त्रयोगमका भणितन्या स्तथैव निरवशेषम् शेषाः षट् न भण्यन्ते ।१। यदि संज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते किं संख्येयवर्षायुष्कसंज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते असंख्येयवर्षायुष्कसंशिमनुष्येभ्य उत्पधन्ते ? गौतम ! संख्येयवर्षायुष्कसंज्ञिमनुष्येभ्य उत्पधन्ते नो असंख्येयवर्षायुष्क संज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते । यदि संख्येयवर्षायुष्कसंशिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते तदा पर्याप्तसंख्येयवर्षायुष्कसंज्ञिमनुष्येभ्य उत्पयन्ते अपर्याप्त संख्येय. वर्षायुष्कसंझिमनुप्येभ्य उत्पद्यन्ते ? गौतम ! पर्याप्तसंख्येयवर्षायुष्कसंज्ञिमनुज्येभ्य उत्पद्यन्ते अपर्याप्तसंख्येयवर्षायुष्कसं शिमनुष्येभ्योऽपि उत्पधन्ते । संज्ञिमनुष्यः खलु भदन्त ! यो भव्यः पृथिवीकायिकेपुत्पत्तुम् स खलु भदन्त ! कियकालस्थिति के पोत ! गौतम! जघन्येन अन्त. मुहूर्तस्थितिकेषु उत्कर्षेग द्वाविंशतिवर्षसहस्रस्थितिकेषु । ते खलु भदन्त । जीवाः, एवं यथैव रत्नपमायामुत्पद्यमानस्य तथैव त्रिष्वपि गमकेषु कब्धिः । नवरमवगाहना जघन्येनाङ्गुलस्यासंख्येयभागम् उत्कर्षेण पञ्चधनुःशतानि । स्थितिघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण पूर्वकोटिः । एमनुबन्धः । संवेधो नवस्वपि गमकेषु यथैव संक्षिपञ्चन्द्रियस्य । मध्यम केषु त्रिषु गमकेषु लब्धिर्यथैव संशिपश्चेन्द्रियस्य शेषं तदेव निरवशेषम् । पश्चिमाख पो गमका यथा एतस्यैव औधिका गमकाः। नवरमवगाहनाजघन्येन पश्च धनुः शतानि उत्कर्षेण अपि पश्च धनु शतानि । स्थितिरनुबन्धो जघन्येन पूर्वकोटिः, उत्कर्षेणाऽपि पूर्वकोटिः, शेषं तदेव । नवरं पश्चिमेषु गमकेषु संख्येया उत्पद्यन्ते नो असंख्येया उत्पद्यन्ते । यदि देवेभ्य उत्पद्यन्ते किं भवनवासिदेवेभ्य उत्पद्यन्ते वानव्यन्तरदेवेभ्य उत्पद्यन्ते, ज्योतिकदेवेभ्य उत्पद्यन्ते वैमानिकदेवेभ्य उत्पद्यन्ते ? गौतम ! भवनवासिदेवेभ्योऽपि
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
