________________
भगवतीसूत्रे
'एयामु णं भंते !' एतासु खल भदन्त ! 'तीसाए अम्मभूमिसु' त्रिंशति अकर्मभूमिषु 'अस्थि उस्स प्पिणीइ वा ओसप्पिणीइ वा' अस्ति-विद्यते उत्सर्पिणीति वा
आसर्पिणीति वा हे भदन्त ! अकर्मभूमिषु उत्साक्षिण्यवसर्पिणीकालौ भवतो न वेति प्रश्नः, भगवानाह-‘णो इणढे सम?' नायमर्थः समर्थः, हे गौतम ! अकर्मपांच हैरण्यवत, पाँच हरिवर्ष, पांच रम्पकवर्ष, पांच देवकुरु और पांच उत्तरकुरु, जम्बूद्वीर नाम के द्वीप में 'भरत, हैमवत, हरि, विदेह, रम्यक, हैरण्यवत और ऐंरवत ये सात क्षेत्र हैं इनमें भरत, महाविदेह और ऐरवत कर्मभूमि के क्षेत्र हैं और बाकी के ४ क्षेत्र तथा विदेह क्षेत्रके पास के उत्तरकुरु और देवकुरु ये अकर्मभूमि के क्षेत्र हैं, जम्बू. द्वीपमें जिस प्रकार से ये सात क्षेत्र हैं उसी प्रकार से धातकीखंड म और पुष्करार्ध में ये सब दूने २ हैं । इस प्रकार से ये सब पाँच देवकुरु और पाँच उत्तरकुरुओं के साथ मिलकर ४५ हो जाते हैं इनमें १५ कर्मभूमि संबन्धी क्षेत्र हैं और बाकी के ३० अकर्मभमि संबन्धी क्षेत्र हैं। अब गौतमस्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं- एयाप्ठ णं भंते ! तीसाए अकम्मभूमिप्लु' हे भदन्त ! इन तीस अकर्मभूमियों में उत्सर्पिणी
और अवसर्पिणी काल का विभाग होता है या नहीं होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'जो इणटे समहे' हे गौतम ! यह अर्थ समर्थ नहीं है-अर्थात् तीस अकर्मभूमियों में उत्सर्पिणी अवसर्पिणी काल का રયકવર્ષ, પાંચ દેવમુરૂ અને પાંચ ઉત્તરકુર, જંબૂવીપ નામના દ્વીપમાં ભરત, હૈમવત, હરિ, વિદેહ, રમ્યક, હૈરણ્યવત અને એરવત આ સાત ક્ષેત્રો છે. તેમાં ભરત, મહાવિદેહ, અને ઐરાવત કર્મભૂમિનું ક્ષેત્ર છે. અને બાકીના ૪ ચાર ક્ષેત્રો તથા વિદેહક્ષેત્રની પાસેનું ઉત્તરકુરૂ અને દેવકુરૂ એ કર્મભૂમિનું ક્ષેત્ર છે. જે રીતે જંબુદ્વીપમાં આ ૭ સાત ક્ષેત્રો છે, એજ રીતે ધાતકી ખંડમાં અને પુષ્કરાર્ધમાં આ તમામ બમણું બમણું છે. આ રીતે આ બધા પાંચ દેવકર અને પાંચ ઉત્તરકુરૂઓની સાથે મળવાથી ૪૫ પિસ્તાળીસ થઈ જાય છે. આમાં ૧૫ પંદર કર્મભૂમિ સંબંધી ક્ષેત્ર છે. અને બાકીના ૩૦ ત્રીસ मभूमि समधी क्षेत्र छ. ते सx.
वे गौतमवामी प्रसुने मे पूछे छे -'एयासु णं भंते ! तीसाए अकम्मभूमिपु' सारन् त्रीस २५४म भूमियोमा Care ने अप. સર્પિણી કાળને વિભાગ થાય છે કે નથી થતું? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ४९ छ -' णो इणद्वे समढे' 3 गौतम . अथ परामर नथी. मथातू त्रीस
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
