________________
६१६
भगवती सूत्रे
न वा देवेभ्य आगर तत्रोत्पद्यन्ते, किन्तु तिर्यग्भ्यो वा मनुष्येभ्यो वा आगस्योत्पद्यन्ते इति भावः पुनः प्रश्नयति - गौतमः - 'जर' इत्यादि, 'जइ तिरिक्खजोणिएहिंतो उनवज्र्ज्जति एवंजहा असुरकुमाराणं बताया तहा एएसि पि जाव अभित्ति' यदि तिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते एवं यथा असुरकुमाराणां वक्तव्यता तथैव एतेषां नागकुमाराणामपि वक्तव्यता यावदसंज्ञीति नागकुमारस्य वक्तव्यता असुरकुमारवत् ज्ञातव्येति कथितम् असुरकुमारवक्ततव्यतायां च नारकस्यातिदेशः कृतः अतो नारकप्रकरणानुसारेण इत्थं नागकुमारप्रकरणमधीतं भवति हे मदन्त ! यदि तिर्यग्योनिकेम्प आगत्य नागकुमारा उत्पद्यन्ते तदा- किमे केन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्यो द्वीन्द्रिय तिर्यग्योनिकेभ्यो वा श्रीन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्यो वा चतुरिन्द्रियतिर्य से नागकुमारावास में उत्पन्न होते हैं वे न नैरयिकों से आकरके उत्पन्न होते है और देवों से भी आकर के उत्पन्न नहीं होते हैं किन्तु तिर्यञ्चों और मनुष्यों से आकरके उत्पन्न होते हैं । इस पर पुनः गौतम प्रभु से पूछते हैं- 'जर तिरिक्ख जोणिए हिंतो उववज्जंति' हें भदन्त ! यदि
तिर्यञ्चों से आकरके उत्पन्न होते हैं तो जैसी वक्तव्यता असुरकुमारों की कही गई है उसीप्रकार की वक्तव्यता यावत् असंज्ञीतक यहां पर भी इनकी कहनी चाहिये, अर्थात् नागकुमार की वक्तव्यता असुरकुमारों की वक्तव्यता के समान जानना चहिये, असुरकुमारों की वक्तव्यता में नारक जा अतिदेश किया गया है इसलिये नारकके प्रकरणानुसार नागकुमार का प्रकरण इस प्रकार से यहाँ कहना चाहिये - हे भदन्त । यदि तिर्यग्योनिकों से आकरके नागकुमार उत्पन्न નાગકુમારાની પર્યાંયથી નાગકુમારાવાસમાં ઉત્પન્ન થાય છે. તે નૈરઇકામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થતા નથી. અને દેવામાંથી આવીને પણુ ઉત્પન્ન થતા નથી. પરંતુ તિ ચા અને મનુષ્યમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે.
इरीथी गौतमस्त्राभी आा संबंधां अनुने पूछे छे है – 'जइ तिरिक्खजोणिरहिता उत्रवज्जति' हे भगवन् ले तेथे। तिर्यथाभांथी भावीने उत्पन्न થાય છે, તે તે સંબધમાં અસુરકુમારનું જે પ્રમાણે કથન કર્યુ છે. એજ રીતનું કથન યાવત્ અસ ́જ્ઞી સુધીનુ અહિયાં આ નાગકુમાશમાં પણ કહી લેવુ. અર્થાત્ આ નાગકુમારીનું કથન અસુરકુમાશના કથન પ્રમાણૢ સમજવુ. અસુરકુમારના કથનમાં નાકુમારના અતિદેશ કર્યાં છે જેથી નારકેના પ્રકરણ અનુસાર નાકુમારાનું પ્રકરણ આ નીચે કહ્યા પ્રમાણે મહિયાં સમજવુ –હે ભગવન જો તિય ચ ચેાનિકામાંથી આવીને નાગકુમાર ઉત્પન્ન
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
