________________
૨૭૨
भगवतीमत्र ज्जा' उत्कर्षेण त्रयस्त्रिंशत्सागरोपमस्थिति केषु नैरयिकेषु उत्पद्येत, जघन्योत्कृष्टा भ्यां द्वाविंशतित्रयस्त्रिंशत्सागरोपास्थितिकनैरयि केषु अधःसप्तम्याः संबन्धिषुपर्याप्त संख्यातवर्षायुष्कसंज्ञिपञ्चेन्द्रियतिया योनिकानामु-पत्ति भवतीति भावः । 'ते णं भंते ! जीवा०' इति-'ते ण भंते ! जीवा एगसमरण केवया उबवजंति' ते-पर्यातसंख्यातवर्षायुष्कसंक्षिपञ्चन्द्रियतिर्यग्योनिका जीवा एकसमयेन कियन्तोऽध सप्तम्याः पृथिव्याः नरकावासे समुत्पद्यन्ते इति प्रश्नः, जघन्येन एको वा द्वौ वा त्रयो वा समुत्पद्यन्ते उत्कृष्टतः संख्याता वा असंख्याता वा समुत्पद्यन्ते इत्युत्तरम् । ___अशाग्रेऽतिदेशमाह-'एवं' इत्यादि, एवं जहेव रयणप्पभाए गव गमगा लद्धी वि सच्चे' एवं यथैव रत्नमभायां नवगमका लब्धिरपि सैव रत्नप्रभाप्रकरणवदेव इहापि नवगमका वक्तव्या स्तथा पानिरपि नारकाणां यथा भाति सा प्राप्तिरपि तथैव वक्तव्या इति । रत्नप्रभापेक्षया यद्वैलक्षण्यं तदिह दर्शयति-'नवरं' इत्यादि 'नवरं उत्पन्न होता है और उत्कृष्ट से ३३ सागरोपम की स्थिति वाले नैरयिकों में उत्पन्न होता है। अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'ते णं भंते ! जीवा' हे भदन्त ! वे पर्याप्त संख्यात वर्षायुष्क संज्ञी पश्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक जीव एक समय में वहां सातवीं भूमि में कितने उत्पन्न होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे गौतम ! वे जघन्य से वहां एक अथवा दो अथवा तीन तक उत्पन्न होते हैं और उत्कृष्ट से संख्यात अथवा असंख्यात तक उत्पन्न होते हैं। 'एवं जहेव रयणप्पभाए, व गमगा लद्धी वि सच्चेव' इस प्रकार रत्नप्रभा प्रकरण के जैसे यहां पर भी नौ गमक कह लेना चाहिये, तथा प्राप्ति भी नारकों के जैसा होती है वह प्राप्ति भी उसी प्रकार से कह लेनी चाहिये, रत्नप्रभा की
वे गौतमस्वामी प्रभुने मेयु पछे छ ?-'ते णं भते जीवा' भन् પર્યાપ્ત સંખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ નિમાં ઉત્પન્ન થયેલા એવા તે જીવે એક સમયમાં તે સાતમી નરક ભૂમિમાં કેટલા ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે-હે ગૌતમ ! જઘન્યથી તેઓ એક અથવા બે અથવા ત્રણ સુધી ઉત્પન્ન થાય છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યા અને मध्यात सुधी पन थाय छे. 'एवं जहेव रयणप्पभाए णव गमगा लद्धी वि सच्चेव' मा शत-२त्नी बीनी म माडियां ५५५ न१ गम ही લેવા જોઈએ. તથા પ્રાપ્તિ પણ નારકની જેમ હોય છે. તે પ્રાપ્તિ પણ એજ પ્રમાણે અહિયાં કહેવી જોઈએ. રત્નપ્રભાની અપેક્ષાએ અહિંના કથનમાં જે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
