________________
-
-
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.१ सू०५ संक्षिपञ्चन्द्रियतिरश्च नारकेषूनि० ४१५ ससंस्थितानि न्यग्रोधपरिमण्डलसंस्थितानि यावत् हुण्डसंस्थितानि । तेषां खलु भदन्त ! जीवानां कति लेश्याः प्रज्ञाप्ताः ? गौतम ! षड्लेश्याः प्रज्ञप्ताः?, तथथा कृष्णलेश्या यावत् शुक्ललेश्याः, दृष्टि त्रिविधा अपि । त्रीणि ज्ञानानि, त्रीणि अज्ञानानि भजनया । योगविविधोऽपि शेषं यथा-असंशिनां यावदनुबन्धः । नवरं पञ्चसमुद्घाता आदिमाः । वेदविविधोऽपि, अवशेष तदेव यावत, स खलु भदन्त ! पर्याप्तसंख्येयवर्षायुष्कसंक्षिपञ्चन्द्रियतिर्यग्योनिको रत्नप्रभापृथिवीनैरयिकः पुनरपि पर्याप्तसंख्येयवर्षायुष्कसंज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिक इति कियत्कं कालं सेवेत कियत्कं कालं गत्यागती कुर्यात् ? गौतम ! भवादेशेन जघन्येन द्वे भवग्रहणे, उत्कर्षेणाष्टभवग्रहणानि । कालादेशेन जघन्येन दशवर्ष सहस्राणि अन्तर्मुहूर्ता भ्यधिकानि उत्कर्षेण चत्वारि सागरोपमाणि चतसृभिः पूर्वकोटिभि रम्पधिकानि एतावरकं कालं सेवेत एतावत्कं कालं गत्यागती कुर्यात् ? । पयाप्तसंख्येयवर्षायु. कसंक्षिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकः खलु भदन्त ! यो भव्यो जघन्यकालस्थितिकरत्न. प्रभापृथिवीनैरयिकेषु उपपत्तुम्, स खलु भदन्त ! कियत्कालस्थितिकेषु उत्पद्येत ? गौतम ! जघन्येन दशवर्षसहस्रस्थितिकेषु उत्पद्येत उत्कर्षेणापि दशवर्षसहस्रस्थितिकेषु उत्पद्येत। ते खलु भदन्त ! जीवा एकसमयेन कियन्त उत्पद्यन्ते, एवं स एवं प्रथमो गमको निरवशेषो भणितव्यो यावत्कालादेशेन जघन्येन दशवर्षसहस्राणिअन्तर्मुहूर्ताभ्यधिकानि उत्कर्षेण चतस्रः पूर्वकोटयः चत्वारिंशद्वर्षसहरभ्यधिकाः एतावत्कालं से वेत एतावत्कालं गत्याती कुर्यात् ।। स एवोत्कर्षकाल स्थिति केषु उत्पनः जघन्येन सागरोपस्थिति केषु उत्कर्षेणापि सागरोपमस्थितिकेत्पधेत । अवशेषः परिमाणादिकः भवादेशपर्यवसानः स एव प्रथमगमो नेतव्या, यावत्कालादेशेन जघन्येन सागरोपममन्तर्मुहूर्ताभ्यधिकम् उत्कर्षेण चत्वारि सागरोपमाणि चतसृभिः पूर्वकोटिभिरभ्यधिकानि एतावत्कालं सेवेत एतावत्कं कालं गत्यागतीकुर्यात् ।३। जघन्यकालस्थितिक पर्याप्तसंख्येयवर्षायुष्कसंक्षिपञ्चन्द्रियतिर्यग्योनिका खलु भदन्त ! यो भव्यो रत्नमभापृथिवी नैरयिकेषु उत्पत्तुम् , स खल भदन्त । कियत्कालस्थितिकेषु उत्पधेत ? गौतम ! जघन्येन दशवर्षसहस्रस्थितिकेषु उत्कर्षेण सागरोपमस्थितिकेयूत्पद्येत । ते खलु भदन्त ! जीवा एकसमयेन कियन्त उत्पधन्ते अवशेषः स एव गमः। नवरम् इमानि अष्टौ नानात्वानि, शरीरावगाहनाजघन्येनागुलस्यासंख्येयमागम् उत्कर्षेण धनुः पृथक्त्वम् १, लेश्या तिस्त्र आदिमाः२।नो सम्यगृदृष्टि मिथ्याष्टिः, नो सम्यग्मिथपादृष्टिः ३, नो ज्ञानिना, (तेषाम्) द्वे अज्ञाने नियमतः ४, समुद्घाता आदिमात्रयः ५, आयुः ६, अध्ययसानानि७, अनुबन्धश्च८, यथैव असंज्ञिनाम् । अवशेषो यथा प्रथमगम केयावत्काला. देशेन जघन्येन दशवर्षसहस्राणि अन्तर्मुहूर्ताभ्यधिकानि, उत्कर्षेण चत्वारि सागरो.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪