________________
३४२
भगवतीस्त्रे नो अपर्याप्त केभ्य उत्पधन्ते । पर्याप्ताऽसंक्षिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकः खलु भदन्त ! यो भव्यो नैरयिकेषु उत्पत्तुप स खलु भदन्त ! कतिषु पृथिवीषु उत्पद्येत १ गौतम ! एकस्यां रत्नप्रभायां पृथिव्यामुत्पद्येन पर्याप्ताऽसज्ञिपञ्चन्द्रियतियग्योनिका खलु भदन्त ! यो भन्यो रत्नप्रभायाः पृथिव्या नैरयिकेत्पत्तुम, स खलु भदन्त ! कियत्कालस्थितिके पूत्पधेत ? गौतम ! जघन्येन दशवर्षसहस्रस्थितिकेषु उत्कर्षण पल्योपमस्याऽसंख्येयभागस्थितिकेषु उत्पद्येत १ ।मु०१॥ ___टीका-'रायगिहे जाव एवं वयासी' राजगृहे यावदेवम् अवादीत् भगवान् समवसृतः परिषत् निर्गता, भगवता धर्मकथा कथिता, धर्मकथां श्रुत्वा परिषत् पतिगता। ततो गौतमविविधया पर्युपासनया पर्युपासनां कुर्वाणः प्राञ्ज. लिपुटो भगवन्तमेवमवादीत् । विमुक्तवान् तत्राह-'नेरइया णं' इत्यादि, 'नेर इयाणं भंते !' नैरयिकाः खलु भदन्त ! 'कओहितो उववज्जति' केभ्य उत्पद्यन्ते कस्मात् स्यानादागत्य समुत्पना भवन्तीत्यर्थः, किम्-'नेरइएहितो उववज्जति'
अब चौवीसवे शतक में जीवों के उत्पात आदि बीस द्वारों को उतारते हुए सूत्रकार सर्वपथम उन्हें नैरयिकों में उतारते हैं
_ 'रायगिहे जाव एवं पयासी'-इत्यादि सूत्र-१ टीकार्थ- राजगृह नगर में यावत्पद द्वारा गृहीत पदों के अनुसार भगवान् का समवसरण हुआ, परिषदा अपने-अपने स्थान से निकली, भगवान् ने धर्मकथा कही, धर्मकथा को सुनकर परिषदा पीछे अपने स्थान पर चलीगयी, इसके बाद त्रिविध पर्युपासना से भगवान् की उपासना करते हुए गौतम ने दोनों हाथ जोड़ कर प्रभु से इस प्रकार कहा-पूछा-णेरइया णं भंते ! कओहितो उववज्जति' हे भदन्त ! नैरयिक किस स्थान से-गति से-आकर के उत्पन्न होते हैं ?
હવે વીસ દંડકમાં રહેવાવાળા જીના ઉત્પત્તિ વિગેરે વિસ દ્વારોને કહેતા થકા સૂત્રકાર સૌથી પહેલાં તેને નરયિકમાં કહે છે.
'रायगिहे जाव एवं वयासी' या
ટીકાથ–રાજગૃહ નગરમાં ભગવાનનું સમવસરણ થયું પરિષદ પિતા પિતાના સ્થાનથી ભગવાનને વંદના કરવા નગરની બહાર નીકળી ભગવાને તેઓને ધર્મકથા કહી. ધર્મકથા સાંભળીને પરિષદ પિત પોતાને સ્થાને પાછી ગઈ તે પછી ભગવાનની પર્યું પાસના કરતા ગૌતમસ્વામીએ બને હાથ
8 प्रभुने पूछ्यु-'णेरइया णं भंते ! कओहिता उघवज्जंति' समपन् નારકી–નરકમાં રહેવાવાળા જ કયા સ્થાનથી-ગતિથી આવીને ઉત્પન્ન થાય
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૪
