________________
२९०
भगवतीसूत्रे मूलादिशाखान्तजीवानां कृष्णनीलकापोतिकाः 'ठिती जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं दसवाससहस्साई' स्थितिमूलादिजीवानाम् जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण दशवर्ष सहस्राणि, शालिप्रकरणे जघन्या स्थितिरन्तर्मुहूर्त्तप्रमाणा उत्कृष्टा स्थितिवर्षपृथकत्वरूपा कथिता, इह तु उत्कृष्टा स्थितिर्दशवर्षसहस्रपरिमिता कथिता इति भवत्युभयोः स्थानयो वैलक्षण्यम् । 'ओगाहणा मूले कंदे धणुहपुहुत्त' अवगाहना मूले कन्दे च धनुःपृथक्त्वं, फलकन्दजीवानाम् शरीरावगाहना धनुः पृथक्त्वम्, द्विधनुरारभ्य नवधनुःपर्यन्तम् । शालिकवर्गे शरीरावगाहना जघन्येन अङ्गुलस्यासंख्येयभागा उत्कृष्टतो धनुःपृथक्त्वमात्रं सर्वेषां मूलादीनां वाली है इस अपेक्षा इस कथन में भिन्नता आती ही है-तथा इस प्रकार से भी यहां विलक्षणता आती है-'तिनि लेस्साओ' मूल से लेकर शाखातक के जीवों के कृष्ण, नील और कापोत ये तीन लेश्याएँ कही गई हैं तथा इनमें देवों की उत्पत्ति का अभाव भी कहा गया है स्थिति जघन्य से अन्तर्मुहूर्त की एवं उत्कृष्ट से दस हजार वर्ष की कही गई है एवं बाकी के प्रवाल आदि पांच उद्देशकों में देवों की उत्पत्ति और चार लेश्याओं का कथन किया गया है तब कि शालिप्रकरण में जघन्य स्थिति अन्तर्मुहर्त की और उस्कृष्ट स्थिति २ वर्ष से लेकर ९ वर्ष तक की कही गई है इस प्रकार से इन दोनों स्थानों में भिन्नता है। 'ओगाहणा मूले कंदे धणुपुहुत्तं' मूल एवं कन्द गत जीवों की अवगाहना २ धनुष से लेकर ९ धनुष तक की कही गई है तब कि शालि. कवर्ग में सब मूलादिकों को शरीरावगाहना जघन्य से अंगुल के આવશે. આ અપેક્ષાએ આ કથનમાં ભિન્નપણ આવે જ છે. તથા આ રીતે ५ मी विसापाव छ, 'तिन्नि लेत्साओ' भूगथी सन शामा સુધી માં કૃષ્ણ, નીલ અને કાપિત એ ત્રણ લેશ્યાઓ કહી છે, તથા તેમાં દેવેની ઉત્પત્તિને અભાવ પણ કહ્યો છે. સ્થિતિ જઘન્યથી અન્તમુહૂર્ત સુધીની અને ઉ-કૃષ્ટથી હજાર વર્ષની કહી છે. અને બાકીના પ્રવાલ વિગેરે પાંચ ઉદ્દેશાઓમાં દેવોની ઉત્પત્તિ અને ચાર લેશ્યાઓનું કથન કરેલ છે. શાલી પ્રકરણમાં જઘન્ય સ્થિતિ અન્તર્મુહૂર્ત અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ૨ બે વર્ષથી લઈને ૯ નવ વર્ષ સુધીની કહી છે. એ રીતે આ બન્ને સ્થાનમાં मिना छे. 'ओगाहणा मूले कदे धणुपुहुत्तं' भूण मन मा २॥ वानी અવગાહના ૨ બે ધનુષથી ૯ નવ ધનુષ સુધીની કહી છે. અને શાસ્ત્રી પ્રકરણમાં મૂળ વિગેરે બધાના શરીરની અવગાહના જઘન્યથી આંગળના અસંખ્યામાં
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪