________________
२८०
भगवतीसत्रे बीजानि फलमध्ये येषां ते बहुबीन का वृक्षाः, ते चास्थिकतिन्दुकबदरकपित्थादया, तद्विषयकस्तृतीयो वर्गः। 'गुच्छा य' गुच्छाश्च गुच्छा वृन्ताकी प्रभृतय स्तद्विषयको वर्ग श्चतुर्थः । 'गुम्म' गुल्माः सिरियक नबमालिकाकोरण्टकादयः, तद्विषयको वर्गः पञ्चमः । 'वल्ली य' वल्ली च वल्ल्यः पूमफली कालिङ्गी तुम्बी प्रभृतयः, ताः षष्ठे वक्तव्याः, एतद्विषयको वर्गः षष्ठः । ते एते षड्वर्गाः अस्मिन् शतके 'छदसवग्गा एए' षड्दशवर्गाः दशोद्देशकात्मका एते अनन्तरोक्ताः पवर्गाः। 'सट्ठि पुणहोति उद्देसा' षष्टिः पुनर्भवन्ति उद्देशाः प्रत्येक वर्गाणो दशदशोद्देशकप्रमाणत्वात् षष्टिरुद्देशका भवन्ति द्वाविंशतिशतके तालादिकाः षड्वर्गाः प्रत्ये. कत्र, मूलकन्दस्कन्धत्वशाखाप्रवालपत्रपुष्पफलबीजनामका दश उद्देशकाः तथा च दशानां पटसंख्यया गुणने षष्टिरुद्देशका भवन्तीति गाथार्थः। रूप वर्ग है वह एकास्थिक वितीयवर्ग है२, जिनके फलों में बहुत बीज होते हैं वे बहुधीजक वृक्ष हैं जैसे तिन्दुक, कपिस्थ आदि इनके सम्बन्ध में जो दश उद्देशकों का समुदायरूप वर्ग है वह बहुधीजक तृतीयवर्ग है ! गुच्छारूप जो बेंगन आदि वनस्पतियां हैं वे गुच्छारूप वनस्पतियां हैं इनके सम्बन्ध में चतुर्थवर्ग है सिरियक, नवमालिका, कोरण्टक आदि के सम्बन्ध में पांचवां वर्ग है, पूसफली, कालिङ्गी तुम्बी आदि के संम्बन्ध में छठा वर्ग है इस प्रकार के ये छहवर्ग इस शतक में हैं। 'छहसवग्गा' इत्यादि एक एक वर्ग १०-१० उद्देशात्मक होने से कुल उद्देश यहाँ ६० हैं। इन एक एक वर्ग के उद्देशकों के नाम इस प्रकार એકાસ્થિક, નામનો બીજો વર્ગ છે. ૨ જેના ફળમાં ઘણા બીજ હોય છે તે બહુબીજ વાળા વૃક્ષે કહેવાય છે. જેમ કે-રવિંદક) કેડું વિગેરે આના સંબંધમાં દશ ઉદ્દેશાઓના સમુદાય રૂપ જે વર્ગ છે, તે બહુબીજક' નામને ત્રીજો વર્ગ છે. ગુચ્છારૂપ જે રિંગણ વિગેરે વનસ્પતિ છે, તે ગુચ્છારૂપ વનસ્પતિ કહેવાય છે. તે સંબંધી એથે વર્ગ છે. સિરિયક, નવમાલિકા, કારણક, વિગેરે સંબંધી પાંચમો વર્ગ છે. પૂસફળી, કાલિંગડી, તુમ્બડી, વગેરેના સંબંધમાં છદો વર્ગ છે. આ રીતે આ શતકમાં દસ વર્ગ છે.
___ 'छहसवग्गा' त्याहि-४ मे ना १० १० इस इस शाले. એ રીતે છ વર્ગના કુલ ૬૦ સાઈઠ ઉદ્દેશા થાય છે. આ એક એક ઉદેશા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
