________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२१ व. ४ पर्वकवनस्पतिगतजीवनि० २६॥ इत्यर्थः 'कि नेरइएहितो तिरिएहितो मणुस्सेहितो' नैरयिकेभ्यस्तिर्यग्भ्यो मनुष्येभ्यो वा नारकतिर्यग् मनुष्येभ्य आगत्य किं ते जीवा वंशादिमूलतया समुत्पधन्ते - किमिति प्रश्नः, भगवानाह-'एवं एत्थ वि' एवं एत्य वि मूलादीया दस उद्देसगा जहेच सालीणं' एवमत्रापि मूलादिका दश उद्देशका यथैव शालीनाम् , यथा प्रथमवर्गस्य प्रथमशाल्युद्देशकस्तत्र यथोत्पत्त्यादिकं जीवानां कथितं तथैव सर्वमिहापि निरवशेषं वक्तव्यम् । शाल्युद्देशकापेक्षया एतदेवात्र वैलक्षण्यं यत् शालिपुष्यफलबीजेषु देवानामुत्पत्तिः कथिता वंशादौ तु कुत्रापि देवस्योत्पत्ति नभवतीति वैशिष्टयम्, एतदेव कथितम्-'नवरं देवो सव्वत्थ वि न उवज्जई देव: सर्वत्रापि मूलादारभ्य पुष्पफलबीजादिषु कुत्रापि नोस्पयते इति तिन्नि तिर्यश्चों से आकर के उत्पन्न होते हैं ? या मनुष्यो से आकर के उत्पन्न होते हैं ? इस गौतमके प्रश्न पर उत्तर देते हुए प्रभु उनसे कहते हैं-हे गौतम ! जैसा प्रथमवर्गका प्रथम शाल्युदेशक है और उसमें जीयो की उत्पत्ति आदि का जैसा कथन किया गया है-उसी प्रकार का कथन सब यहां पर भी करना चाहिये, परन्तु उसके कथन की अपेक्षा यहाँ के कथन में जो विशेषता है वह इतनी सी ही है कि यहां वंश आदि में कहीं पर भी देव की उत्पत्ति नहीं होती है वहां तो देवों की उत्पत्ति पुष्पादि शुभ स्थानों में होती कही गई है पर यहां तो वह पुष्पफल बीजादि रूप किसी भी स्थान में होती नहीं कही गई है। यही बात 'नवरं देवो सब्वश्थ वि न उवज्जइ' इस सूत्र पाठ द्वारा प्रकट की गई નરયિકપણાથી આવીને ત્યાં ઉત્પન્ન થાય છે ? અથવા તિયામાંથી આવીને ત્યાં ઉત્પન્ન થાય છે ? ગૌતમ સ્વામીના આ પ્રશ્નના પ્રત્યુત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે-હે ગૌતમ! પહેલા વર્ગને પહેલે શાલી ઉદેશે જે પ્રમાણે કહ્યો છે, અને તેમાં જીની ઉત્પત્તિ વિગેરેનું જે પ્રમાણે વર્ણન કર્યું છે, એજ પ્રકારનું સઘળું કથન અહીયાં પણ સમજવું. ત્યાંના કથનની અપેક્ષાએ અહિંના કથનમાં જે વિશેષપણું છે, તે એજ છે કે-અહિયાં વાંસ વિગેરેમાં કેઈ પણ સ્થળે દેવની ઉત્પત્તિ થતી નથી. ત્યાં તે દેવેની ઉત્પત્તિ વગેરે શુભ સ્થાનમાં હોવાનું કહેલ છે. પણ અહિત તે પુષ્પ, ફળ, બીજ વગેરે १४मा ५९ हेवोनी पत्ति न पातुं ४ह्यु छ. मे पात 'नवरं देवो सव्वस्थ वि न उववज्जई' मा सूत्र५४थी प्रगट रेस छ, महियां ५५
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૪
