________________
-
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२१ व.२ ५.१-१० कलायादि धान्यगतजीवनि० २५१ हे भदन्त ! सर्वे जीवाः प्राणाः तत्र समुत्पन्नपूर्वाः किम् गौतम ! अनेकवारं तत्रास्पना सर्वे जीवाः सर्वे पाणाः, अथवा अनन्तवारं तत्र समुत्पमाः, शालिकवगाय मूलोद्देशकवत् कलाय मूलकोदेशकोऽपि ज्ञातव्य एवमेव कन्दस्कन्धत्वक शाखामवाल पत्रान्ता उद्देशका अपि ज्ञातव्याः। एवमेव अष्टमपुपोद्देशकोऽपि ज्ञातव्यः मूलाघुद्देशकापेक्षया पुष्पोदेश के एतावलक्षण्यम् यत् पुष्पे कलायादि संबन्धिनि देवा भपि उत्पद्यन्ते पुष्पोदेशके चतस्रो लेश्या ज्ञातव्याः, तत्राशीति भङ्गा मूलकोदेशके पइविंशतिरेव भङ्गाः कथिताः, अवगाहना जघन्येन अंगुलस्यासंख्पेयभागमुस्कृष्टत:मनुष्यों में उत्पन्न होते हैं ? हे भदन्त ! समस्त प्राण, समस्तभूत, समस्तजीव, समस्त सत्व क्या यहां पहिले उत्पन्न हो चुके हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे गौतम । समस्तमाण, समस्तभूत, समस्त जीव और समस्त सत्व अनन्तबार वहां उत्पन्न हो चुके हैं, इस प्रकार शालवर्गीय मूलोद्देशक के जैसा कलाय सूलोद्देशक भी समझना चाहिये इसी प्रकार से कन्द, स्कन्ध, त्वक् शाखा, प्रवाल और पत्र यहां तक के उद्देश भी जानना चाहिये, इसी प्रकार से आठवां जो पुष्पोदेश है वह भी जानना चाहिये मूलादि उद्देशक की अपेक्षा से पुष्पोदेशक में इतना ही अन्तर है कि कलायादिसंबंधी पुष्प में देव भी उत्पन होते हैं। पुष्पोद्देशक में चार लेश्याएँ कही गई हैं। इनके यहां ८० भंग होते हैं। तथा मलोद्देशक में २६ भंग ही कहे गये हैं। जघन्य अवगाहना अंगुल के असंख्यातवें भागप्रमाण और उत्कृष्ट से दो अंगुल से लेकर
અને મનુષ્યમાં ઉત્પન્ન થાય છે. હે ભગવન સમસ્ત પ્રાણુ, સઘળા ભૂત, સઘળા જીવો સઘળા સત્વો શુ પહેલા ત્યાં ઉત્પન્ન થયા હોય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે-હે ગૌતમ! સઘળા પ્રાણ, સઘળા ભૂવા, સઘળા જીવો અને સઘળા સો અનન્તવાર ત્યાં ઉત્પન્ન થઈ ચૂક્યા હોય છે, આ પ્રમાણે શાલિ પ્રકરણને મૂળ સંબંધી ઉદ્દેશા પ્રમાણે કલાય સંબંધી મૂલેદેશક પણ સમજી લેવો. એજ રીતે કન્દ, સકંધ, છાલ, શાખા-ડાળ પ્રવાલ-કંપળ અને પત્ર–પાન અહિ સુધીના ઉદૃશાએ પણ સમજી લેવા. અને એજ રીતે આઠમે જે પુષ્પ નામને ઉદ્દેશ છે, તે પણ તેજ પ્રમાણે સમ. જ. મૂલે દેશકની અપેક્ષાએ પુપદેશકમાં ચાર વેશ્યાઓ કહેવામાં આવેલ છે. અહિયાં તેને ૮૦ એંસી ભંગ થાય છે. તથા મૂદ્દેશકમાં ૨૬ છવીસ ભંગો કહ્યા છે. જઘન્ય અવગાહના એક આંગળના અસંખ્યાતમાં ભાગ પ્રમાણ અને
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
