________________
भगवतीसत्रे 'नेरइया चुलसीइसमज्जिया वि जाव चुलसीइहि य नोचुलसीईए य समज्जिया वि' नरयिका श्चतुरशीतिसमर्जिता अपि यावत् चतुरशीतिभिश्च नोचतुरशीत्या च समर्जिता अपि, अत्र यावत्पदेन नो चतुरशीतिसमर्जिताः२, चतुरशीत्या च नो चतुरशीत्या च समर्जिताः३, चतुरशीतिभिश्च समर्जिताः ४ एतेषां विकल्पानां ग्रहणं भवति ? नैरयिकाः पञ्चभिरपि विकल्पै विकल्पिता भवन्तीत्युत्तरम्। पुनः प्रश्नयन्नाह-'से केणटेणं' इत्यादि, 'से केगडेणं भंते ! एवं वुच्चइ जाव समज्जिया वि' तत्केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते नैरयिका श्चतुरशीतिसमर्जिता अपि१ नो चतुरशीतिसमर्जिता अपिर, चतुरशीत्या नोचतुरशीत्या च समर्जिता अपि३, चतुरशीतिइया चुलसीहसमज्जिया वि, जाव चुल सीइहि य नो चुलसीईए य समज्जिया वि' हे गौतम ! नैरयिक एक समय में चौरासी समर्जित भी होते हैं यावत् अनेक चौरासी की संख्या में और एक नो चौरासी की संख्या में भी वे समर्जित होते हैं। यहां यावत्पद से 'नो चतुरशीतिसमर्जिताः२, चतुरशोत्या च नो चतुरशीत्या च समर्जिताः३, चतुरशीतिभिश्च समर्जिताः४' इन तीन विकल्पों का ग्रहण हुआ है तात्पर्य इस उत्तररूप कथन का यही है कि नरयिक पांचों भी विकल्पों से युक्त होते हैं । अब गौतम इस विषय में प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'से केणद्वेणं भंते ! एवं बुच्चइ, जाव समज्जिया वि' हे भदन्त ! आपने ऐसा किस कारण से कहा है कि नैरयिक चतुरशीति आदि पांचों विकल्पों से सम. र्जित होते हैं ? अर्थात् वे चतुरशीति समर्जित भी होते हैं ? नो चतुर३१ गौतमस्वामी ४ छ -'गोयमा ! नेरइया चुलसीइ समज्जिया वि जाव चलसीइहिय नो चुल सीईए य समन्जिया वि' के गीतम! ना२ये। ये सभ. યમાં ચર્યાશી સમજીત પણ હોય છે, યાવત્ અનેક ચર્યાશીની સંખ્યામાં અને એક ને ચોર્યાશીની સંખ્યામાં પણ તેઓ સમજીત હોય છે, અહિંયા यावत ५४थी 'नो चतुरशीति समर्जिताः२' चतुरशीत्या च नो चतुरशीत्या च समर्जिताः३, चतुरशीतिभिश्च समर्जिताः४' मात्र वि४६। अडएर ४२॥या छ. આ ઉત્તરવાક્યના કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે-નારકીયે પાંચે વિકલ્પોથી યુક્ત હોય છે. અર્થાત્ પાંચ વિકલ્પવાળા હોય છે.
હવે ગતમરવા આ વિષયમાં કારણ જાણવાની ઈચ્છાથી પ્રભુને પૂછે है-से केणगं भंते एवं वुच्चइ जाव समजिया विसावन मासव શા કારણથી કહ્યું છે કે-નારકીય ૮૪ ચોર્યાશી વિગેરે પાંચ વિકથી સમજીત હેય છે? અર્થાત્ તેઓ ચોર્યાશી સમજીત પણું હોય છે?
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
