________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका २०२० उ.५ सू०९ अनन्तप्रदेशिके सप्ताष्टस्पर्शगतभानि० ९२७ कर्कशो देशो मृदुको देशा: गुरुकाः देशो लघुको देशः शीतो देश उष्णो देशाः स्निग्धाः देशो रूक्ष इति प्रथमचतुष्क.स्प तृतीयो भङ्गः ३, देशः कर्कशो देशो मृदुको देशाः गुरुकाः देशो लघुको देशः शीतो देश उष्णो देशाः स्निग्धाः देशाः रूक्षा इति चतुर्थः ४ । देशः कर्कशो देशो मृदुको देशाः गुरुकाः देशो लघुको एकत्व विवक्षित हुआ है यह द्वितीय भङ्ग है, इसमें स्निग्धपद में एकत्व
और रूक्षपद में बहत्व विवक्षित हुआ है, इसका तृतीय भङ्ग इस प्रकार से है-'देशः कर्कशः, देशो मृतुका, देशा गुरुकाः, देशो लघुका, देशः शीतः, देश उष्णः, देशाः स्निग्यशः, देशः रुक्षः ३' यहां स्निग्ध पद में बहुवचनता और रूक्षपद में एकवचनता विवक्षित हुई है इसका चतुर्थ भङ्ग इस प्रकार से है-'देशः कर्कशः, देशो मृदुका, देशाः गुरुकाः, देशः लघुकः, देशः शीता, देश उष्णः, देशाः स्निग्धाः, देशाः रुक्षा' यहां स्निग्ध और रूक्ष दोनों पदों में बहुवचन विवक्षित हुआ है इस प्रकार से ये प्रथम चतुष्क के ४ भङ्ग है और ये ४ भङ्ग बहुवचनयुक्त गुरुपद के योग से हुए हैं इन सब में रूक्ष स्निग्ध पदों में एकता और अनेकता विवक्षित हुई है इसी प्रकार से द्वितीय चतुष्क के ४ मंगों को प्रकट किया जाता है-इसमें उष्णपद में बहुवचनता विवक्षित हुई આ રીતે આ બીજો ભંગ કહ્યો છે. ૨ આમાં સ્નિગ્ધ અને રૂક્ષ પદમાં એક५ तास छे. 'देशः कर्कशः देशो मृदुकः देशाः गुरुकाः देशो लघुकः देशः शीत: देश उष्णः देशाः स्निग्धाः देशो रूक्षः३' त पाताना मेशभांशमेદેશમાં મૃદુ અનેક દેશમાં ગુરૂ એકદેશમાં લઘુ એકદેશમાં શીત એકદેશમાં ઉષ્ણુ અનેક દેશોમાં સ્નિગ્ધ અને એકદેશમાં રૂક્ષ સંપર્શવાળ હોય છે. આ ભંગમાં સ્નિગ્ધ પદમાં બહુવચન અને રૂક્ષ પદમાં એકવચનને પ્રયોગ થયો છે. આ श्री म छ. 3 अथवा ते 'देशः कर्कशः देशो मदुकः देशाः गुरुकाः देशो लघुकः देशः शीतः देश उष्णः देशाः स्निग्धाः देशाः रूक्षाः४' पाताना महेशमा કર્કશ એકદેશમાં મૃદુ અનેક દેશમાં ગુરૂ એકદેશમાં લઘુ એકદેશમાં શીત એકદેશમાં ઉણુ અનેક દેશોમાં સ્નિગ્ધ અને અનેક દેશોમાં રૂક્ષ સ્પર્શવાળા હોય છે આ ભંગમાં સ્નિગ્ધ અને રૂક્ષ એ બને પદમાં બહુવચનને પ્રયોગ થયે છે. આ રીતે આ પહેલી ચતું ભગીના ૪ ચાર ભા થયા છે. અને આ ચાર અંગે બહુવચનવાળા ગુરૂપદના વેગથી થયા છે. આ બધા જ ભંગમાં રૂક્ષ અને સ્નિગ્ધ પદોમાં એકપણું અને અનેક પણ થયેલ છે. હવે એજ રીતે બીજી ચતુર્ભગીના ૪ ચાર ભંગ બતાવવામાં આવે છે.–તેમાં Se ५४मा महुपयनने प्रयास ४२६ छे, ते प्रभारी छ.-' देशः कर्कशः
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩
