________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२० उ०५ सू०३ पञ्चप्रदेशिकस्कन्धनिरूपणम् ६५३ काश्च हारिद्राश्च शुक्लश्चेति सप्तमः । कालहारिद्रशुक्लेषु एकत्वानेकत्वाभ्यां कालमुख्यकहारिद्रशुक्लविशेषणका: सप्तमगा भवन्तीति । 'नीललोहियहालिङ्गेमु' एवं नीललोहितहारिद्रेष्वपि एकत्वानेकत्वनीत्या समूलकोऽपि सप्तमङ्गको भवति, तथाहि-सिय नीलए लोहियए हालिद्दए य१, सिय नीलए लोहियए हालिहगा य२, सिय नीलए लोहियगा य हालिद्दए य३, सिय नीलए लोहियगा य हालिहगा य४, सिय नीलगा य लोहियए य हालिदए य५, सिय नीलगा य लोहियए य हालिदगा य६, सिय नीलगाय लोहियगा य अथवा-सिय कालगा य हालिहगा य सुक्किलए य ७' अनेक प्रदेश उसके कृष्णवर्ण के अनेक प्रदेश उसके पीतवर्ण के और एक प्रदेश उसका शुक्लवर्ण का हो सकता है इस प्रकार से ये भंग कृष्ण हारिद्र
और शुक्ल इन वर्गों के एकत्व और अनेकत्व को लेकर हुए हैं इनमें कृष्णवर्ण को मुख्य रखा गया है और हारिद्र शुक्ल इन दो वर्गों को विशेषण रूप गौण रूप से रखा गया है। 'नील लोहियहालिगेसु' नील लोहित हारिद्र इनमें भी इनके एकत्व और अनेकत्व को लेकर ७ भंग हुए हैं जो इस प्रकार से हैं-'सिय नौलए लोहियए य हालिहए य १ सिय नीलए लोहियए हालिहगा य २ सिय नीलए लोहियगा य हालिहए य ३ सिय नीलए लोहियगा य हालि. हगा य ४ सिय नीलगा य लोहियए य हालिहए य ५ सिय नीलगा य लोहियए य हालिद्दगा य ६सिय नीलगा य लोहियगा य हालिदए य ७ પિતાના અનેક પ્રદેશમાં કાળા વર્ણવાળો હોય છે. કોઈ એક પ્રદે શમાં પીળા વર્ણવાળો હોય છે તથા અનેક પ્રદેશમાં સફેદ વર્ણવાળે डायथे. माछो छ ६ मा 'सिय कालगा य हालिहगा य सुकिल्लए gછે. અથવા કદાચ તે પિતાના અનેક પ્રદેશમાં કાળા વાળ હોય છે. અનેક પ્રદેશોમાં પીળા વર્ણવાળો હોય છે. તથા કઈ એક પ્રદેશમાં ધોળા ભાવ હોય છે. આ સાતમો ભંગ છે. ૭ આ રીતે આ ભંગ કાળાવ, પીળાવણું અને ધોળાવણુંના એકપણાને તથા અનેકપણાને લઈને બન્યા છે. આમાં કાળાવણને મુખ્ય રૂપે રાખવામાં આવેલ છે. તથા પીળા વણ અને સફેદવર્ણને વિશેષ રૂપે એટલે કે ગૌણ રૂપે રાખવામાં આવેલ છે.
नीललोहिय हालिगेसु सत्त भंगा' नववधु, सास, मनपीणा વર્ણના રોગથી પણ તેના એકપણ તથા અનેકપણાથી ૭ સાત ભગ हाय २ मा प्रभारी छ.-'सिय नीलए लोहियए हालिद्दए य१' सिय नीलए लोहियए हालिहंगा य२' सिय नीलए लोहियगा य हालिद्दए य३ सिय नौलए लोहियगा य हालिहंगा य४ सिय नीलगा य लोहियए य हालिहए य५ सिय नील. गाय लोहियए य हालिहंगा य६ सिय नीलगा य लोहियगा य हालिए ए
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩