________________
9
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२० उ०५ सू०१ पुद्गलस्य वर्णादिमत्वनिरूपणम् ५६३ द्विस्पर्शः स्वात् त्रिस्पर्शः स्यात् चतुःस्पर्शः, कदाचित् एकवर्णादिमान्, कदाचिद् द्विवर्णादिमान् कदाचित् त्रिवर्णरसस्पर्शवान्, कदाचिद् चतुः स्पर्शवान् भवति त्रिपदेशः स्कन्धः, एतत्पर्यन्ताष्टादशशत कम वषष्ठोदेशकपकरणस्य व्याख्यानस्वरूपं प्रकरणवदेव मूलमुपादाय व्याख्या क्रियते - ' जइ एगवन्ने सिय कालए जाव सिय सुकिल्लए' यद्येकवर्णस्तदा स्यात् कालः कृष्णो यावत् शुक्लः ५ । त्रयाणामपि प्रदेशानां कालादित्वेनैकवर्णत्वे पञ्च विकल्पा भवन्ति स्यात् कालः स्यात् नीलः स्यात् लोहितः स्यात् पीतः स्यात् शुक्लः । 'जइ दुबन्ने' यदि कदाचित् तीन वर्णों वाला भी है कदाचित् वह एकगंध गुण वाला भी है कदाचित् वह दो गंध गुणवाला भी है कदाचित् वह एक रसवाला भी है कदाचित् यह दो रसोंवाल भी है कदाचित् वह तीन रसों वाला भी है कदाचित् वह दो स्पर्शो वाला है कदाचित् वह तीन स्पर्शो वाला है और कदाचित् वह चार स्पर्शो वाला भी है ऐसे अठारहवें शतक के छठे उद्देश के प्रकरण के मूलपाठ को लेकर व्याख्या की जाती है 'जइ एगवन्ने, सिय कालए जाव सुकिल्लए' यदि वह त्रिपदेशी स्कन्ध एक वर्णवाला है तो ऐसी स्थिति में या तो वह कदा चित् काला हो सकता है कदाचित् नीला हो सकता है कदाचित लाल हो सकता है कदाचित् पीला हो सकता है और कदाचित् वह श्वेत भी हो सकता है इस प्रकार से ये एकवर्ण के होने के सम्बन्ध में ५ भंग होते हैं ये पांच भंग इसलिये हो सकते हैं कि उस त्रिप्रदेशी स्कन्ध के उन तीन परमाणुओं में पांच वर्णों में से किसी एक ही वर्ण रूप से परिणाम हो सकता है
છે અને કદાચિત ત્રણ વર્ણીવાળા પણ હાય છે. તેમજ કદાચિત તે એક ગધ ગુણવાળો પણ હોય છે, કદાચિત્ તે એ ગધ ગુણવાળો પણ હાય છે. કદાચિત્ તે એક રસવાળો હાય છે અને કદાચિત્ તે એ રસવાળો પણ હાય છે. અને કદાચિત્ તે ત્રણ રસેાવાળા પણ હોય છે. કદાચિત્ તે એ સ્પર્શેĪવાળા હાય છે. કોઈવાર ત્રણ સ્પશીવાળો હાય છે કોઈ વાર ચાર સ્પર્શીવાળો પણ હોય છે.
હવે આ પ્રકરણના મૂળપાઠને લઇને આ વિષયની વ્યાખ્યા કરવામાં आवे छे 'जइ एगवण्णे, सिय कालए जाव सुक्किलए' ले ते પ્રદેશવાળા સ્કધ એક વણુ વાળા હાય તે તે કદાચિત લાલ વધુ વાળા હાઈ શકે છે. કદાચિત્ પીળા વણુવાળા હાઈ શકે છે. અને કાઇવાર તે શ્વેતધાળા વર્ણવાળા હોઇ શકે છે. એજ રીતે તે એક વઘુ વાળા હેાવાના વિષયમાં ૫ પાંચ ભંગે બને છે. એ ૫ પાંચ ભગા એ માટે થાય છે કે-એ ત્રણ પ્રદેશવાળા સ્કંધના એ ત્રણ પરમાણુઓમાં પાંચ વર્ષોંમાંથી કાઈ એક જ વધુ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩