________________
भगवतीमत्र याणामेव भवतीति । 'तिनि अन्नाणा भयणाए' त्रीणि अज्ञानानि भजनया विकल्पेनेत्यर्थः, 'तिविहो जोगो' त्रिविधो मनोवाक्कायरूपो योगो भवति पञ्चेन्द्रियाणाम् । तेसिं गं भंते ! जीवाणं' तेषां खल भदन्त ! जीवानां पञ्चेन्द्रियाणाम् 'एवं सन्नाइ वा पन्नाइ वा एवं संज्ञा इति वा प्रज्ञा इति वा 'मणेइ वा वईवा' मन इति वा, वागिति या 'अम्हेणं आहारमाहारेमो वयं खल आहारमाहरामा, इत्येवं रूपेण संज्ञा इति वा प्रज्ञा इति का मन इति वा वागिति वा किम् ? इति प्रश्नः, उत्तरमाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'अत्थेगइयाण' अस्त्येकेषां संशिजीवानाम् ‘एवं सन्नाइ वा जाव वईइ वा' एवं संज्ञा इति वा प्रज्ञा इति वा मन इति वा वागिति वा, 'अम्हे गं आहारमाहारेमो' वयं खलु आहारमाहरामः, 'अस्थेगइयाणं णो सन्नाइ जाव वईइ वा' अरत्येकेषामसंज्ञिनाम् नो एवं कहा गया है 'तिणि अभाणा भयणाए' इनमें मस्यज्ञान, श्रुताज्ञान
और विभंगज्ञान ये तीन अज्ञान विकल्प से ही कहे गये हैं नियम से नहीं 'तिविहो जो गो' मनोयोग, वचन योग और काययोग ये तीनों योग इनमें होते हैं ऐसा कहा गया है तब कि दोइन्द्रिय जीवों में वचनयोग और कारयोग ये दो ही योग प्रकट किये गये हैं । अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-तेसि गं भंते ! जीवाण एवं सन्माइ वा०' इत्यादि हे भदन्त ! इन पञ्चेन्द्रिय जीवों को क्या ऐसी संज्ञा प्रज्ञा मन एवं वचन होता है कि हम आहार कर रहे हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! अस्थगइयाणं' इत्यादि-हे गौतम ! कितनेक पश्चेन्द्रिय जीवों के ऐसी संज्ञा, प्रज्ञा यावत् वचन होते हैं कि मैं आहार कर रहा हूं तथा कितनेक पश्चेन्द्रिय जीवों को ऐसी संज्ञा आदि कुछ भी नहीं होता है कि छन्द्रिय वन त ४ नथी. 'अण्णाणा भयणाए' तमामा मतिमज्ञान શ્રતઅજ્ઞાન અને વિર્ભાગજ્ઞાન એ ત્રણ અજ્ઞાન વિભાગથી કહ્યા છે. નિયમથી नहीं. 'तिविहो जोगो' मनाया, क्यनयोग भने यो सत्रो यो तेसोमां હોય છે. તેમ કહેવામાં આવ્યું છે બે ઈદ્રિય જીવોમાં વચનગ અને કાગ એ બે પેગ હોય છે.
गीतम. स्वामी प्रसुन से पूछे छे ,-'तेसिणं भंते ! जीवाणं एवं सन्नाइ वा' त्यादि मन मा ५'येन्द्रिय वामां सेवी सी, प्रज्ञा, મન અને વચન હોય છે? કે અમે આહાર કરીએ છીએ તેમ સમજી શકે છે? मा प्रशन उत्तरमा प्रभु ४ छ-गोयमा! अत्थेगइयाणं' त्याहि गौतम કેટલાક પચંદ્રિય તિર્યંચમાં એવી સંજ્ઞા, પ્રજ્ઞા યાવત્ વચન હોય છે કે હું આહાર કરૂં છું તથા કેટલાક પચંદ્રિય ખામાં એવી સંજ્ઞા વિગેરે કંઈ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩