________________
--
भगवतीसूत्रे चिताः पुद्गलाः कलेवरं व्यक्ताद्यवयवकं शरीरम् तद्रूपेणोपचिताः सचित्ता ये पुद्गलास्ते कलेवरचिताः 'तहा तहा णं ते पोग्गला परिणमंति' तथा तथा खलु ते पुद्गलाः परिणमंति, तथा तथा तेन तेन रूपेण आहारादिरूपेण परिणाम प्राप्नुवन्तीति ते पुद्गला इत्यर्थः, यथा-आहारादिरूपेण गृहीताः पुद्गला जीवानामाहारादितया परिणमन्ति तथैव कर्मपद्गला जीवानां ज्ञानावरणीयादि तत्तद्रूपेण परिणमंतीत्यत. एवोक्तम्-चेतःकृतानि कर्माणि क्रियन्ते किन्तु 'नत्यि अचेयकड़ा कम्मा समणाउसो' न सन्ति अचेत कृतानि कर्माणि 'समणाउसो' हे श्रमण आयुष्मन् तस्मात् कारणात् एतानि कर्माणि चेतनकतान्येव भवन्ति न तु अवेतनकतानि भवन्तीनि भावः । यथा-यथा प्रकारेण आशातोत्पादककर्मतया पुद्गला गृहीता भवन्ति ते तथामकारेणैवाशातोत्पादकरूपेण परिणमन्ति, तथाहि 'दुहाणेसु पोग्गला, तहा तहा णं ते पोग्गला परिणमंति, नत्थि अचेयकड़ा कम्मा समणाउसो! 'हे गौतम ! जीवों के द्वारा आहाररूप से संचित किये गये जो पुद्गल है वे अव्यक्तावयवा शरीररूप से संचित किये गये जो पुद्गल हैं ,तथा व्यक्तावयवरूप से उपचित किये गये जो पुद्गल हैं वे, उस उस आहारादिरूप से परिणत होते हैं-इस प्रकार अहारा. दिरूप से गृहीत पुद्गल जीवों के आहारादिरूप से परिणाम को प्राप्त करते हैं अतः वे कर्मपुद्गल जीवों के ज्ञानावरणीयादिरूप से परिणम जाते हैं। इसलिये ऐसा कहा है कि कर्म चैतन्यकृत होते है-'नस्थि अचेयकडा कम्मा समणाउसो' अचैतन्यकृत नहीं होते हैं। तथा अशा. तोपादाक कर्मरूप से जो पुद्गल गृहीत होते हैं वे उसी अशातोत्पादकफल रूप से परिणत होते हैं-इसी बात को प्रभु इस प्रकार से प्रकट करते पोग्गला परिणमंति नथि अचेयकडा कम्मा समणाउसो " ३ गौतम ! ७३ આહાર માટે સંચિત કરેલા જે પુદ્ર છે. તે તેમજ અવ્યકત અવયવ શરીર રૂપથી સંચિત કરેલ જે મુદ્રલે છે. તે તથા વ્યકત અવયવ રૂપથી ઉપચિત કરેલા જે પુલે છે. તે તે આહાર આદિ રૂપથી પરિણમે છે. આ રીતે આહાર આદિ રૂપથી ગ્રહણ થયેલ પુલ જીને આહાર આદિ રૂપથી પરિણામને પ્રાપ્ત કરે છે. તેથી તે કપલ જીવોને જ્ઞાનમાં આદરણીય રૂપથી પરિણમી જાય છે. તેથી એવું કહ્યું છે કે કેમ ચિતન્ય-આત્મા દ્વારા
त हाय छे. “नथि अचेयकडा कम्मा समणाउसो" म मयैतन्ये १३॥ હોતા નથી તથા અશાતાને ઉત્પન્ન કરનાર કર્મ રૂપથી જે પુદ્ગલ ગ્રહણ થાય છે. તે જ અશાતાને ઉત્પન્ન કરનાર ફળ રૂપથી ફરી જાય છે. એજ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
