________________
-
७४
भगवतीने १२, अविरतिनिवृत्यर्थम् १३, प्रमादनिवारणार्थम् १४, कषायानलपशमनार्थम् १५, अशुभयोगपतिनिवृत्यर्थम् १६, षट्कायविराधनानिवारणार्थम् १७ आत्रवनिरोधार्थम् १८, संघरसम्पादनार्थम् १९, धर्मध्यानार्थम् २०, अष्टविधकर्मनिवाणार्थ २१ चेति । इत्यादिकारणमवलम्ब्य सदोरकमुखवत्रिका मुखे बन्धनीया भवतीति सिद्धम् । एवंभूतसाधोरपि परिष्ठापनसमये मुखास्त्रिका बद्धमुखस्यैव परिष्ठापनं कथितं बृहत्कल्पभाष्यवृत्तौ, तथाहि-तत्पाठ:-"तधथा रजोहरण, तथा मुखपोत्तिकया मुखबन्धनं, चोलपट्टादि । यचैतन्त्र स्थापयन्ति-ततश्चतुर्गुरुपाय-- चिाम् , आज्ञभिङ्गादयश्च दोषाश्चितस्याकरणे भवन्ति । स च कालगतो मिथ्यात्वं हटना, अविरति का निवारण होना, प्रमाद का निवारण होना, कषायरूप अग्नि की शान्ति रहना, अशुभोपयोग में प्रवृत्ति करने से दूर रहना, षदकाय के जीवों की विराधना करने से बचे रहना, आस्रव का निरोध होना, संवर का सम्पादन होना, धर्मध्यान का सधना, एवं. विध कर्म का निवारण होना, ये सब कारण है कि जिनको लेकर मुख पर सदोरक मुखस्त्रिका का बान्धना आवश्यक सिद्ध होता है।
बृहद्कल्पभाष्यवृत्ति में परिष्ठापन के समय में ऐसे साधु को भी मुखवस्त्रिका से मुख बंधे हुए रहकर ही परिष्ठापन करना कहा गया है। वह पाठ इस प्रकार से है-'रजोहरणं, तथा मुखपात्तिकया मुख. बंधनं, चोलपट्टादि । यद्यतन्न स्थापयन्ति-ततभतुर्गुरु प्रायश्चित्तल, आज्ञा भङ्गादयश्च दोषाश्चिह्नस्याकरणे भवन्ति । स च कालगतो मिथ्यात्म રતીનું નિવારણ થવું પ્રમાદનું નિવારણ થવું કવાય રૂપ અગ્નિનું શાંત થવું અશુભ ઉપગમાં પ્રવૃતિથી દૂર રહેવું ષકાયના જીની વિરાધનાથી બચવું આમ્રવને નિરોધ થ સંવરની પ્રાપ્તિ થવી ધર્મધ્યાન સાથે અને આઠ પ્રકારના કર્મોનું નિવારણ થવું આ બધા કારણે છે. જેથી મેટા ઉપર સદેરક મુખવસ્ત્રિકા બાંધવાનું સિદ્ધ થઈ જાય છે.
બૃહક૯૫ ભાષ્યવૃતિમાં પરિઝાપનાના સમયે તેવા સાધુએ પણ સુખવસ્ત્રિકાથી મોઢાને બાંધેલ રાખીને જ પરિષ્ઠાન કરવાનું કહ્યું છે. તે પાઠ मा प्रमाणे छ-" रजोहरणं, तथा मुहपोत्तिकया, मुखबंधनं, चोलपट्टादि, यहोतन्न स्थापयन्ति ततश्वतुर्गुरु-प्रायाश्चित्तं आज्ञाभङ्गादयश्च दोषाधिनस्याकरणे भवन्ति सच कालगतो मिथ्यात्वं गच्छेत् यतः असौ देवलोकं गतः प्रयुक्तविधिरुपकरणमा “अनेन गृहलिङ्गेनाहं देवो जातः इतिमिथ्यात्वं गच्छेत् । ततः
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
