________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०१८ उ०२ सू०१ कात्तिकश्रेष्ठिनश्चरमत्वनिरूपणम् ६१९ मेढो पमाणं आहारो आलंबणं चक्खूमेढीभूए पमाणभूए आहारभूए आलंबणभूए चक्खूभूए समकज्जवडावर यावि होत्था' इति, मन्त्रेषु च देशहितचिन्तार्थ राज्यादिहितचिन्तार्थ चैकान्तविचारो मन्त्रः, तेषु च, गुह्येषु च-परस्त्रीगमनादि रूप निकृष्टगृहच्छिद्रप्रतीकारचिन्तनार्थम् एकान्तविचारो गुह्यम् तेषु च । रहस्येषु-भ्रूणहत्यादि रूप निकृष्टतमगृहच्छिद्रप्रतीकारचिन्तार्थमेकान्तविचारो रहस्यं तेषु च, व्यवहारेषु बान्धवादि समाचरितलोकविरूद्धादि क्रिया माय. श्चित्तादि विषयरूपेषु निश्चयेषु- पूर्णनिर्णयेषु च, आपृच्छनीयः-प्रष्टव्यः, प्रति पृच्छनीय:-चार वारं प्रष्टव्यः, किमिति यतोऽसौ 'मेधी' इति खलपूमध्यवर्तिनी स्थूणा यत्र गोपंक्तिर्धान्यं गायति-मर्दयति तद्वद् यमालम्ब्य सकलनैगममण्डलं ववहारेसु य, आपुच्छणिज्जे पडिपुच्छणिज्जे सयस वि कुडुवस्स मेढीपमाणं, आहारो, आलंवणं चक्खुमेढीभूए पमाणभूए, आलंषणभूए चक्खुभूए, सव्वकज्ज वडाधए यावि होत्था' कि यह कार्तिकसेठ मंत्रोंमें-देशहित के लिये या राज्यादिहित के लिये किये निश्चित विचारों में-गुह्यों में-परस्त्रिगमनादिरूप निकृष्ट गृहछिद्रों को प्रतीकार करने के लिये किये गये निश्चित विचारों में, रहस्यों में भ्रूणहत्यादिरूप निकृष्टतम गृहच्छिद्रों को दूर करने के लिये किये गये निश्चित विचारों में, व्यवहार में-बान्धवादिजनों की उनके द्वारा समाचरित लोक विरुद्ध क्रियाओं की प्रायश्चित्तादिरूप शुद्धि में, और निश्चयों में पूर्ण निर्णयों में पूछा जाता था। क्योंकि यह उनमें मेधी था। खलिहान के बीच में एक खम्भा जो गाढा जाता है उसका नाम मेधी है जैसे इस मेघी में निच्छएसु य ववहारेसु य आपुच्छणिज्जे पडिपुच्छणिज्जे सहस्से वि कुटुंबस्स मेढीपमाण, आहारो, आलंबणं चक्खूमेढीभूए, पमःणभूए, आलंकणभूए, चक्खूभूए, सव्वकज्जबढावए याविहोत्था" मा ति मामा-हेश भने રોયના હિત માટે કરેલા નિશ્ચિત વિચારોમાં ગુહ્યોમાં-પરસ્ત્રી ગમન વિગેરે હલકા પ્રકારના ગૃહછિદ્રોના નિવારણ કરવા માટે કરેલા નિશ્ચિત વિચારોમાં “રહ માં-બ લડત્યા વિગેરે રૂપ અત્યંત હલકા પ્રકારના ગૃહછિદ્રોને દૂર કરવા માટે કરેલા નિશ્ચિત વિચારોમાં, વ્યવહારમાં એટલે કે બાંધવ (ભાઈ) વિગેરેની તેઓ દ્વારા આચરેલા લેક વિરૂદ્ધ ક્રિયાઓના પ્રાયશ્ચિત્ત વિગેરે શુદ્ધિમાં અને નિશ્ચયેમાં પૂર્ણ નિર્ણયોમાં પૂછાતે હતે કેમકે તે તેમાં મેધી હતે. ખળામાં એક થાંભલે ખેડવામાં આવે છે તેનું નામ મેધી છે. આ મેધીમાં અનાજ મસળવા માટે બળદે બંધાય છે, બળદે તે મેવીની સહાયતાથી અનાજ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
