________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१८ उ०१ सू०२ चरमाचरमत्वे संयतद्वारम् ६०१ ऽपि तथैव, संयतासंयत इति देशविरतः, एतादृशो जीव आहारक इव स्याच्चरमः स्यादचरमः, 'नवरं जस्स जं अत्थि' नवरं यस्य यदस्ति यस्य जीवस्य यत् संयता. संयतत्वं सम्भवति तस्यैव जीवस्य तत् संयतासंयतत्वं वक्तव्यं नान्येषामिति० संयतासंयतत्वं जीवपञ्चेन्द्रियतियग्मनुष्यपदेष्वेद अध्येतम् एतेषामेव देशविरतेः सद्भावात्, 'नो संजय नो असंजय नो संजयासंजो जहा नो भवसिद्धिय नो अभवसिद्धि भो' नो संयत नो असंयत नो संयतासंयतो यथा नो भवसिद्धिक नो अमवसिद्धिकः। नो संयतः नो असंयतः नो संयत्तासंयतः अचरम एव नो भवसिद्धिक नो अभवसिद्धिकरदेव निषिद्धत्रयस्य अचरमत्वं, सिद्धत्वादेवेति । संयतद्वारस्यायं भावः-संपतो जीवश्वरमोऽपि भवति अवरमोऽपि भवति यस्य पुनः संयतत्वमाप्तिन भविष्यति स चस्मः यस्य तु प्रपतितसंयमस्य पुनरपि संयमप्राप्ति भविष्यति सोऽचरमः, एवमेव मनुष्श्वदेव चरमत्वाचरमत्वं ज्ञातव्यम् , असंयतोऽपि आहारकरदेव चरमोऽपि भरति अचमोऽपि भवति संयतासंयतोऽपिदेशविरतोऽपि आहारकब देव चरमोऽपि अचरमोऽपि ज्ञातव्यः, परन्तु संयतासंयतत्वमिति देशविरतित्यम् , तत् जीवपश्चन्द्रियतिर्यग्मनुष्यैः तत् त्रितय स्थाने एव भवति अन्येषां तदभावादिति, नो संयत नो असंयत नो संयतासंयतः सिद्धोऽचरम एव भवति यतः सिद्धत्वस्य नित्यत्वेन तस्य चरमत्वं न भवतीति ।। 'संजयासंजए वि तहेव' संपता संपत भी इसी प्रकार से है। संयता संयत देशविरत होता है। ऐसा जीव आहारक के जैसा कदाचित् चरम होता है कदाचित् अधरम होता है। 'नवरं जस्ल अधि' जिस जीव को संयतासंयतत्व हो उसी जीव को वह कहना चाहिये। सघ को नहीं। संयतासंपतरूप देशविरत जीव, पञ्चेन्द्रियतिर्यश्च एवं मनुष्य इन पदों में ही होता है अतः वह इनमें ही कहना चाहिये । 'नो संजय नो असंजय नो संजयासंजयो जहा नो भवसिद्धिय नो अभवसिद्धिओ' नो संयत नो असंयत और नो संयतासंयत सिद्ध हैं और वे अचभाक्ष पाभरी. 'सजया सजए वि तहेव' स यतासयत ५५ ५सयत प्रमाणे ચરમાચરમ છે. સંયતાસંયત દેશવિરત હોય છે. એ જીવ આહારક કોઈ
मत २२म हाय छ भने ७वार भयरम डाय छ 'नवरं जरस जे अत्थि' જે જીવને સંયતા સંતપણું હોય તે જ જીવને તે પ્રમાણે કહેવું બધાને નહી સંયતાસંતરૂપ દેશવિરત જીવ, પંચેન્દ્રિયતિર્થં ચ અને મનુષ્ય આ पाने ४ ३य छे. तेथी त तमाने ४ ४६ 'नो संजय नो असंजय नो संजयासंजओ जहा नो भवसिद्धय नो अभवसिद्धिओ' ना सयत नअस
भ० ७६
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
