________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१८ ३०१ सू०२ चरमाचरमत्वे भवसिद्धिकद्वारम् ५९३ अनाहारको जीवोsनाहारकः सिद्धश्व इत्येवम् आलापद्वयम् 'सेसहाणेसु एगतपुहुत्तेणं जहा आहारओ' शेषस्थानेषु एकत्वपृथक्त्वेन यथा आहारकः, शेषस्थानेषु नारकादिपदेषु एकस्वपृथक्त्वाभ्यामपि यथा आहारक स्तथा स्याच्चरमः स्यादचरमः, यो नारकादित्वेन अनाहारकत्थं न पुनर्लप्स्यते स चरमः, यस्तु अनाहारकरवं पुनलप्स्यते सोऽचरम इति भावः २ । भवसिद्धिकद्वारे 'भवसिद्धिओ जीवपदे एगतपुहुत्तेणं चरिमे नो अचरिमे' भवसिद्धिको जीवपदे एकत्वपृथक्त्वेन चरमो नो अचरमः भवसिद्धिको जीवो भवसिद्धिकत्वेन रूपेण चरमः सिद्धिगमनेन भवसिद्धिकत्वस्य चरमत्यप्राप्तेः, एतच्च भवसिद्धिकाः सर्वेऽपि जीवाः सिद्धि अनाहारक जीव और अनाहारक सिद्ध इस प्रकार से दो आलापक हैं । 'सेमाणे एगत्तपुहुत्तणं जहा आहारओ' शेषस्थानों में- नारकादि पदों में एकत्व को और पृथक्त्व बहुवचन को लेकर जैसा आहा रक के विषय में कदाचित् चरमता कदाचित् अचरमता का कथन किया गया है । उसी प्रकार से जो जीव नारकादिरूप से अनाहारक अवस्था को पुनः प्राप्त नहीं करेगा, वह चरम है और जो अनाहारक अवस्था को पुनः प्राप्त करेगा वह अचरम है । २, भवसिद्धिक द्वारमें 'भवसिद्धिओ जीवपदे एगतपुतेणं चरिमे नो अचरिमे' भवसिद्धिक जीव पद में एकत्वपृथक्त्व में एकवचन में बहुवचन में चरम है अचरम है नहीं है। इसका तात्पर्य ऐसा है कि भवसिद्धिक जीव भवसिद्धिकरूप से चरम इसलिये है कि सिद्धिप्राप्ति द्वारा भवसिद्धिकता की
વાળા જીવ જ ગ્રહણ થયાં છે. અનાહારક જીવ અને સિદ્ધુએ મને એકવચનથી અને મહુવચનથી ચરમ નથી પરંતુ અચરમ જ છે. અનાહારક જીવ અને અનાહારક સિદ્ધ એ રીતે એ આલાપક બને છે. " से सट्टाणे एगतपुहुत्तेणं जहा आहारओ" माडीना स्थानोभां नाराद्विपहोमां “એક વચન અને બહુ વચનથી આદ્વારકાના વિષયમાં જે પ્રમાણે કદાચિત્ ચરમતા અને કદાચિત્ અચરમતાનું કથન કર્યુ છે તેજ પ્રમાણે જે જીવ નારકાદિપણાથી અનાહારક અવસ્થા ફ્રી પ્રાપ્ત નહી કરે તે ચરમ છે. અને અનાહારક અવસ્થા જે ફરીથી પ્રાપ્ત કરશે તે અચરમ છે.
-थरभ
3 लवसिद्धि द्वारमां - " भवसिद्धिओ - जीवपदे पगत्तपुहुत्तेणं चरिमे नो अचरिमे" लवसिद्धि व पहां से वयन અને બહુવચનથી છે. અચરમ નથી. કહેવાનું તાત્પ એ છે કે ભવસિદ્ધિકરૂપથી ચરમ એ માટે કહેવાય છે કે સિદ્ધિની પ્રાપ્તિથી તે ભવસિદ્ધિકપણાની ચરમતાને પ્રાસ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
