________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१८ उ०१ सू०१ प्रथमाप्रथमत्वे पर्याप्तिद्वारम् ५८३
अथ चतुर्दशं पतिद्वारमाह-पंचहिं पज्जत्तीहि' इत्यादि। "पंवहिं पज्नत्तीहिं पंचहि अपज्जत्तीहिं एगत्तपुहुत्तेणं जहा आहारए" पश्चमिः पर्याप्तिभिः पञ्चभिरपर्याप्तिभिरेकत्वपृथक्त्वेन यथा आहारका, आहारक शरीरे-न्द्रिय-शासो-च्छ्वास-भाषामनो-भेदात् पर्याप्तिः पञ्चपकारा, आभिपर्याप्तोऽपर्याप्सोवा, पञ्चभिः पर्याप्तिभिः पर्याप्तकः, पञ्चभिरपर्याप्तिभिरपर्याप्तका आहारकवनो प्रथमः किन्तु अपथम एव, अनादिसतारे पर्याप्त्यपर्याप्स्योरने कशो लब्धत्वादिति । "नवरं जस्स जा अस्थि" नवरं यस्य या पर्याप्ति रपर्याप्ति वा अस्ति सा वक्तव्या, जीवादिदण्डकचिन्तायां यस्य जीवस्य या पर्याप्तिरपर्याप्ति वयं भवति तस्य सैव पर्याप्तिरपर्याप्ति वक्तव्येति भावः। "जाव वेमाणिया
१४ वां पर्याप्तिद्वार-- इस १४ वें पर्याप्तिद्वार में प्रभुने ऐसा समझाया है कि-पंचहिं पज्जत्तीहिं पंचहिं अपज्जत्तीहिं एगत्तपुहुत्ते णं जहा आहारए' पर्याप्तियों पांच होती है-आहारकपर्याप्ति, शरीर पर्याप्ति, इन्द्रियपर्याप्ति, श्वासोच्छवासपर्याप्ति, और भाषामनपर्याप्ति । इन पांच पर्याप्तियों और अपयोप्तियों की अपेक्षा से एकजीव और नाना जीव आहारक के जैसा प्रथम नहीं हैं किन्तु अप्रथम ही हैं । क्यों कि अनादिसंसार में पर्याप्तिदशा और अपर्याप्तिदशा जीवने अनेकवार प्राप्त की होती है। 'नवरं जस्स जा अस्थि आहारक सूत्रोक्त कथन की अपेक्षा यहां ऐसी विशेषता है कि जिस जीव को जो पर्याप्ति हो उस जीव को वही पर्याप्ति कहनी चाहिये । इस प्रकार उस पर्याप्ति की अपेक्षा उस जीव को प्रथमता अप्रथमता का कथन करना चाहिये। 'जाव वेमाणिया नो पढमा
योभु पारिता२-- मा योमा पालितामा प्रभुये मे समी०युं छे -पंचहिं पज्जत्तीहि पंचहि अपज्जत्तीहि एगत्तपत्ते णं जहा आहारए' पर्याप्तिये पाय હોય છે, આહારક પર્યાપ્તિ શરીર પર્યાપ્તિ, ઈદ્રિય પર્યાપ્તિ, શ્વાસોચ્છુવાર પર્યાપ્તિ અને ભાષામન પર્યાપ્તિ આ પાંચ પર્યાપ્તિ અને અપર્યાપ્તિની અપેક્ષાથી એકજીવ અને અનેકજી આહારક પ્રમાણે પ્રથમ નથી પરંતુ અપ્રથમ જ છે. કેમકે અનાદિ સંસારમાં પર્યાપ્તિદશા અને અપર્યાપ્તિદશા જીવે અનેક વાર
तरी छ. 'नवरं जस्स जा अस्थि' मा81२४ सूत्रमा ४ाथी महिमेवी વિશેષતા છે કે-જે જીવને પયાતિ હોય છે. તે જીવને તેજ પથતિ કહેવી. આ રીતે તે પર્યાપ્તિની અપેક્ષાથી તે જીવને પ્રથમતા અને અપ્રથમતાનું
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
