________________
५५८
भगवती सूत्रे
विचारः कृतः, तथा बहुत्वमाश्रित्यापि नो भवसिद्धिक नो अभवसिद्धिकेषु जीवेषु सिद्वेषु च प्राथम्या पाथम्ययोर्विचारे प्रथम एव न अप्रथमः । इति भवाभवसिद्धिनामकं तृतीयं द्वारम् ||३||
०
अथ चतुर्थ संज्ञिद्वारमाह- 'सनीणं भंते!' इत्यादि । 'सभी णं भंते! जीवे' संज्ञी खलु मदन्त ! जीवः 'सन्निभावेणं किं पढमे पुच्छा' जीवः संज्ञिमावेन किं प्रथमः प्रथमो वेत्याकारकः प्रश्नः, भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम! 'नो पढमे अपने' न प्रथमः अप्रथमः संतीजीवः । स च संज्ञिमावेन न प्रथमः किन्तु अपथमः जीवस्यानन्तराः संज्ञित्वस्य लाभात् ' एवं त्रिगलिंदियवज्जं जाव वैमाणिए' एवं विकलेन्द्रियवर्ज यावद्वैमानिकः विकलेन्द्रिया एकद्विसिद्ध में प्रथमता का विचार किया है, उसी प्रकार से बहुवचन को आश्रित करके भी नो भवसिद्धिक नो अभवसिद्धिक जीवों में और सिद्धों में प्रथमता और अप्रथमता में प्रथमता ही है अप्रथमता नहीं है। भवाऽभवसिद्धिनामक तृतीयद्वार समाप्त | चौथा संजिद्वार
इस द्वार में गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है- 'सन्नी णं भंते ! जीवे, इत्यादि - हे भदन्त ! जोव संज्ञिभाव की अपेक्षा प्रथम है, या अप्रथम ? है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-गोपमा ! नो पढमे, अपढमे' हे गौतम ! जीव संज्ञि भाव की अपेक्षा से प्रथम नहीं है किन्तु अप्रथम है। क्योंकि जीवने अनन्तवार संज्ञित्व की प्राप्ति की है। 'एवं विगलिंदियवज्जं - जाव वैमाणिर' इस प्रकार का कथन एकेन्द्रिय दोइन्द्रिय तेइन्द्रिय और અભયસિદ્ધિક એક જીવ અને એક સિદ્ધિમાં પ્રથમતા અને અપ્રથમપણાના વિચાર કર્યાં છે. એજ રીતે બહુવચનને આશ્રય કરીને ના ભવસિદ્ધિક ના અમવસિદ્ધિક એક જીવ અને એક સિદ્ધમાં પ્રથમતા અને અપ્રથમપણામાં પ્રથમતા જ છે અપ્રથમતા નથી.
।। ભવભવસિદ્ધિ નામનુ' ત્રીજું દ્વાર સમાપ્ત ॥ ॥ ચેાથું સંજ્ઞી દ્વાર ॥
या द्वारमां गौतम स्वामी प्रभुने खेवु पूछयु छे है-" सन्नीणं भते ! जीवे इत्यादि” हे भगवन् ! 1 સન્નીભાવની અપેક્ષાએ પ્રથમ છે. प्रथम छे ? तेना उत्तरमा प्रभु डे छे. “गोयमा ! नो पढमे अपदमे" હું ગૌતમ! જીવ સ`નિભાવની અપેક્ષાથી પ્રથમ નથી પણુ અપ્રથમ છે. કેમ } वे अततवार सज्ञिपशानी आप्ति मेरी छे. “एवं विगलिदिय जाब
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
