________________
-
-
-
___ भगवतीस्त्रे एवं यावद् वैमानिकानाम् सामान्यजीवविषये प्राणातिपातेन क्रिया भवतीति यथा कथितं तथैव वैमानिकपर्यन्तचतुर्विंशतिदण्डके जीवविषये च बोद्धव्यम् 'नवरं जीवाणं एगिदियाणय नियाधारणं छद्दिसिं' विशेषस्तु जीवानामेकेन्द्रियाणां च नियाघातेन पइदिशम् जीवानां समुच्चयानाम् एकेन्द्रियाणां च व्याघाताभावे नियमतः षट्स्वपि दिक्षु प्राणातिपातेन क्रियाभवति 'वाघायं पडुच्च सिय तिदिसिं' व्याघातं प्रतीत्य स्यात् त्रिदिशिम् ब्याघाते सति त्रिदिश्येव क्रिया भाति 'सिय चउद्दिसि' स्यात् चतुर्दिशम् ‘सिय पंचदिसिं' स्यात् पश्चदिशम् । व्याघाताभावे सति एकेन्द्रियाणां जीवानां च नियमतः षट्स्वपि दिक्षु पाणातिपातेन क्रिया भवति व्याघाते सति तु यत्र यत्र व्याघातस्तं तं परित्यज्य शेषदिशासु माणातिपातेन क्रिया भवति यदि एकदिशि व्याघातो भवेत् तदा पंचदिशि क्रिया जायते, यदि दिग्द्वये व्याघातः तदा चतुर्दिक्षु माणातिपातेन क्रिया यदि दिकत्रये व्याघातस्तदा त्रिदिक्षु क्रिया व्याधिकच्याघाताभावात् यदि न कुत्रापि व्याघातस्तदा नियमतः षट्सु दिक्ष्वपि प्राणातिपातेन क्रिया जायते इतिभावः। व्याघातस्तु विदिक्षु व्याघात: अलोकस्तथा च दिकोणेऽवस्थितो जीवो भवति तदा तस्य दिक्त्रये अलोकव्यामतया शेषदित्रये एव प्राणातिपातेन क्रिया जायते यदा यत्र दिग्द्वये अलोकः तदा चतुर्दिक्षु क्रिया स्यात यदा तु एकत्रैव व्याघातस्तदा शेषपञ्चदिक्षु क्रिया, यदा तु जीवः मध्येऽवस्थितो भवति सामान्यतः प्रतिवन्धकस्य अलोकस्याभावात् तदा षट्णिया णं' इसी प्रकार यावत् वैमानिकों तक जानना चाहिये । 'नवरं, जीवाणं एगिदियाणय निघाघाएणं छदिति वाघायं पडुच्य सिय तिदिसिं सिय चउदिसि सिय पंचदिसि सेसाणं नियमा छद्दिसिं' परन्तु विशेषता ऐसी है कि जीव और एकेन्द्रिय प्रतिबन्ध के विना छहों दिशाओं से आये हुए कर्म परमाणुओं का बन्ध करते हैं और यदि प्रतिबन्ध हो तो कदाचित् तीन दिशा से, कदाचित् चार दिशा से और कदाचित् पांच दिशा में से आये हुए कर्म पुद्गगलों का पन्ध करते हैं । शेष जीव मेर शतर्नु यन यावत् वैमानि सुभी सभ यु'. "नवरं जीवाणं एगे दियाण य निवाघाएणं छदिसं वाधायं पडुच्च सिय तिदिसि सिय चउदिसि, सिय पंवदिसि सेसाणं नियमा छदिसिं' ५२'तुतेमा विशेषता मेवी रीते છે કે જીવ અને એ કેન્દ્રિય પ્રતિબંધ સિવાય છએ દિશાઓથી આવેલા કર્મ. પરમાણુ એને બંધ કરે છે. અને જે પ્રતિબંધ હોય તે કદાચિત ત્રણ દિશાથી ને કઈક વાર ચાર દિશાથી તેમજ કેઈક વાર પાંચ દિશાથી આવેલા કર્મ પરમાણુઓને બંધ કરે છે. ને બાકીના જીવ છએ દિશાથી
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
