________________
-
-
-
--
-
-------
--
-
प्रमेयचन्द्रिका टीका २० १६ उ०८ सू०४ देवक्रियाविशेषनिरूपणम् ३०३ 'देवेणे' इत्यारभ्य 'आउंटावेत्तए' इत्यन्तस्य सर्वस्यापि पदसमुदायस्य ग्रहणं भवताति । अयमाशयः जीवैः सह विद्यमाना एवं पुद्गला आहारकशरीरकलेवरोच्छ्वासादिरूपेण उपचिता भवन्ति जीवानुगामिस्वभाववत्वात् पुद्गलानाम् ततश्च यत्रैव क्षेत्र जीवा भवन्ति तत्रैव क्षेत्रे पुद्गलानां गतिर्भवति, तथा पुद्गलानाश्रित्य जीवानां पुद्गलानां च गतिपर्यायो भवति अलोके जीवपुद्गलौ नस्त: अतो देवानामपि हस्तपादादिप्रसारणं संकोचनं न भवति तथा अलोके धर्मास्तिकायाभावादपि नापि पुद्गलानां गतिर्भवतीति भावः । 'सेवं भंते ! सेवं भंते ! ति' तदेवं भदन्त ! तदेवं भदन्त ! इति हे भदन्त ! यद्भवता प्रतिपादितं तत् एवमेव नान्यथेति ॥सू . ४॥
॥समाप्तवाष्टमोद्देशकः ॥ शुभमस्तु ।। है ऐसा मैं ने कहा है। इस कथन का आशय यह है कि जीवों के साथ विद्यमान ही पुद्गल आहार, शरीर, कलेवर उच्छ्वास आदि रूप से उपचित होते हैं। क्योंकि पुद्गलों का स्वभाव जीवानुगामी होता है । इस. लिये जिस देश रूप क्षेत्र में जीव होते हैं उसी क्षेत्र में पुद्गलों की गति होती है, तथा पुद्गलों को आश्रित करके जीवों की और पुद्गलों की गति पर्याय होती है अलोक में जीव पुद्गल नहीं हैं। इसलिये वहां देवों का भी हस्त पादादिकों का प्रसारणादि नहीं होता है तथा अलोक में धर्मास्तिकायका भी अभाव है इस कारण से पुद्गलों की वहां गति नहीं होती है । 'सेव भंते ! सेवं भंते ! त्ति' हे भदन्त ! जो आपने प्रति पादित किया है वह इसी प्रकार से है, हे भदन्त ! जो आपने प्रतिपा दित किया है वह इसी प्रकार से है अन्यथा नहीं है। इसी प्रकार कहकर वे गौतम ! यावत् अपने स्थान पर विराजमान हो गये । सू० ४॥
आठवां उद्देशा समाप्त આ કથનનો આશય એ છે કે જેની સાથે રહેલ પુલ જ આહાર, શરીર, કલેવર, ઉચ્છવાસ વિગેરેથી ઉપચિત્ હોય છે. કેમકે પુદ્ગલેનો સ્વભાવ છવાનુગામી હોય છે. તેથી જે દેશ રૂપિ ક્ષેત્રમાં જીવ હોય છે. તેજ ક્ષેત્રમાં પુદ્ગલેની ગતિ હોય છે. તથા પુદ્ગલેને આશ્રય કરીને જીવની અને પદ્રની ગતિ હેય છે. અલોકમાં જીવ પુદ્ગલ હોતા નથી. તેથી ત્યાં દેના હાથ પગ વિગેરેનું પ્રસારણાદિ થઈ શકતું નથી. તેમ જ અલેકમાં ધમસ્તિકાયને પણ અભાવ છે. એ કારણથી પણ પુદ્રની ત્યાં ગતિ डाती नथी. “सेवं भंते ! सेवं भंते ! ति" 3 भगवन्! माघेरे પ્રતિપાદન કર્યું છે, તે એ જ રીતે છે અન્યથા નથી એ પ્રમાણે કહીને તે ગૌતમ સ્વામી યાવત્ પિતાના સ્થાન પર બિરાજમાન થઈ ગયા છે સૂ. ૪
છે આઠમે ઉદ્દેશ સમાપ્ત છે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
