________________
२९६
भगवतीस लोकम्य पौरस्त्यात् तदेव यावद् उपरितनं चरमान्तं गच्छति, अत्र यावत् पदेन 'चरिमंताओ पच्चथिमिल्लं' इत्यारभ्य हे ठिल्लाओ चरिमंताओ' इत्यन्तस्य सम्पूर्णस्यापि उत्तरसन्दर्भस्य सङ्ग्रहो भवति, तथा च हे गौतम ! गमनसमाव. वान परमाणुः एकस्मात् चरमान्तात् अपरचरमान्तं यावद् गच्छत्येव तथा स्वभावत्वात् ॥ सू० २॥
इतः पूर्व परमाणोः क्रियाविशेषः कथितः इति क्रियाधिकारादेव क्रियासूत्रमाह-'पुरिसे णं भंते' इत्यादि ।
मूलम्-पुरिसे णं भंते! वासं वासइ वासं नो वासइत्तिहत्थं वा पायं वा बाहुं वा ऊरं वा आउद्दावेमाणे वा पसारेमाणे वा कइकिरिए ? गोयमा! जावं च णं से पुरिसे वासं वासइ वासं नो वासइ ति हत्थं वा जाव उरुं वा आउद्दावेइ वा पसारेइ वा तावं च णं से पुरिसे काइयाए जाव पंचहिं किरि• याहिं पुटे।सू०३॥
छाया-पुरुषः खलु मदन ! वर्ष वर्षति वर्ष नो वर्षतीति हस्तं वा पादं या बाहुं वा ऊरं वा आकुश्च पन वा पपारयन् वा कतिक्रिया, गौतम ! यावत् स्त्यचरमान्त से यावत् उपरितन चरमान्त तक चला जाता है। यहां यावत्पद से 'चरिमंताओ पचत्यिभिल्लं' यहां से लेकर 'हेटिल्लाओ चरिमंताओ' यहां तक के सम्पूर्ण उत्तर पाठ का संग्रह हुआ है। तथा च हे गौतम ! गमनस्वभाववाला परमाणु एक चरमान्त से दूसरे चरमान्त तक घावत् चला जाता है क्योंकि उसका ऐसा ही स्वभाव है ।सू०२। ચરમાનથી પશ્ચિમના અરમાન્ડ સુધી અને પશ્ચિમના ચરમાન્તથી પૂર્વ સરમાત સુધી એક સમયમાં યાવત્ ઉપરના ચરમાત સુધી ચાલ્યા જાય છે. मडियां यावत ५४थी "चरिमंताओ पच्चस्थिमिल्लं" माहीन "हेदिल्लाओ चरिमंताओ" मडि सुधीन सपू उत्तर पाइने। सब थयो छे. अर्थात् पूथा પશ્ચિમના ચરમાન્ત સુધી એક સમયમાં જાય છે. અને પશ્ચિમથી પૂર્વ ચરમાન્ત સુધી એક સમયમાં જાય છે. અને એક સમયમાં દક્ષિણથી ઉત્તરના ચરમાન્ત સુધી અને ઉત્તરથી દક્ષિણના ચરમાન્ત સુધી જાય છે, એ રીતને ઉત્તર છે. તથા હે ગૌતમ ગમન સ્વભાવવાળા પરમાણુ એક ચરમાન્તથી બીજા ચરમાન્ત સુધી યથાવત્ જાય છે. કેમ કે તેને સ્વભાવ જ એ હેય છે. સૂ. ૨
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
