________________
२७०
भगवतीसूत्रे षम् अन्यत् सबै दशमशत कीयाग्नेयी प्रकरणवदेव इहापि वक्तव्यम् । 'लोगस्सणं भंते !' लोकस्य खलु भदना ! 'दाहिणिल्ले चरिमंते' दाक्षिणात्ये चरमान्ते 'किं जीना जीवदेसा जीवपएसा अजीवा अनीवदेसा अजीवपएसा' किं जीवाः जीव. देशाः जीवप्रदेशाः अजीवाः अजीवदेशाः अजीवप्रदेशाः हे भदन्त ! लोकस्य दाक्षिणात्ये चरमान्ते किं जीवाः सन्ति किं जीवदेशाः सन्ति किं वा जीवप्रदेशाः सन्ति अथवा अनीवाः सन्ति अजीवदेशाः सन्ति अजीव प्रदेशा सन्ति ? इति प्रश्नः । अतिदेशेनाह-'एवं चेव' इति एवमेव पूर्वचरमान्ते यथा कथितम् तथैव इहापि ज्ञातव्यम् अर्थाद् दक्षिणचरमान्ते न सन्ति जीवाः किन्तु जीवदेशा अपि भवन्ति जीवप्रदेशा अपि भवन्ति तथा अजीवापि सन्ति अजीवदेशा अपि भवन्ति अजीवपदेशा अपि भवन्ति तत्र ये जीवदेशास्ते नियमात् एकेन्द्रियदेशाश्च आग्नेयी प्रकरण के जैसा ही यहां पर कहा गया है।
अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं 'लोगस्त णं भंते ! दाहिणिल्ले चरिमंते' हे भदन्त ! लोक का जो दाक्षिणात्य चरमान्त है-उसमें 'किं जीवा जीवदेसा, जीवपएसा, अजीवा, अजीवदेसा, अजीबपएसा' क्या जीव है जीव देश है ? जीव प्रदेश हैं ? अजीव है अजीव देश है ? अजीप्रदेश हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'एवं चेव' हे गौतम ! जैप्सा पूर्वचरमान्त के प्रकरण में इस सम्बन्ध में कथन किया गया है वैसा ही कथन यहां पर भी इनके सम्बन्ध में जानना चाहिये । अर्थात् दक्षिण चरमान्त में जीव नहीं हैं, किन्तु जीवदेश भी है । जीवप्रदेश भी हैं । तथा अजीव भी हैं, अजीवदेश भी है और अजीवपदेश भी हैं इनमें जो जीव કથમ દશમા શતકનાં પહેલા આ નેઈ પ્રકરણમાં જે પ્રમાણે કહેવામાં આવ્યું છે તે પ્રમાણે અહિ પણ સમજવું.
वे गीतम स्वामी प्रभुने से प्रमाणे पूछे छे । "लोगस्न णं भंते दाहिजिल्ले चरिमंते' 3 मन् ! as a शान ५२मान्त मा छे. तभा "किं जीवा, जीवदेखा, जीवपएसा, अजोबा, अजीवदेसा, अजीवपएसा." शु. જીવ છે? જીવ દેશ છે કે જીવ પ્રદેશ છે ? અજીવ છે? અજીવ દેશ છે? કે 40 प्रदेश छ १ तनहत्तरमा प्रभु ४ छ “एवं चेव गौतम रे प्रमाण પૂર્વ દિશાના ચરમાન્ત પ્રકરણમાં આ વિષય સંબંધી જેવું કથન કરવામાં આવ્યું છે. તેવું જ કથન અહિયાં પણ સમજી લેવું અર્થાત્ દક્ષિશ ચરમાતમાં જીવ નથી. પરંતુ જીત્ર દેશ પણ છે. જીવ પ્રદેશ પણ છે. તેમજ અજીવ પણ છે. અજીવ દેશ પણ છે. અને અજીવ પ્રદેશ પણ છે. તેમાં જે જીવ દેશ છે. તે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૨
