________________
२३०
भगवतीसूत्रे भनवनवाग्रत् अनन्तामत्यर्थः, एका संसारकान्तारं-संसारवन समूतीर्णः 'जण्ण' पस्मात् 'समणे भग, महावीरे' श्रमणो मल्लान् महावीरः 'एगं महं दिणयरं जाव पडिनुढे' एकं महान्तं दिनकरं यावत् प्रतिबुद्धः अत्र यावत्पदेन 'तेबसा जलंतं मुविणे पासिता गं' इत्यस्य संग्रहो भवति, तथा च यस्मात् कारणात् भगवान् महावीरः तेजसा तपन्तं सूर्य स्वप्ने दृष्ट्वा प्रशिबुद्र इत्यर्थः संपद्यते 'तष्णं' तस्मात् 'समणस्स भगाओ महावीरस्स' श्रमणस्य भगवतो महावीरस्य 'अणंते अणुत्तरे जाव केवलवरनाणदंसणे समुपन्ने' अनन्तनम् अनुतरं यावत् केवलचरज्ञानदर्शनं समुत्परम्, तत्र अनन्तम्-अप्रतिपादितत्वेन पर्यवसानरहितत्वात् , अनुत्तरम् न विद्यते उत्तरम्-उच्चतरं पधानं यस्मात्तदनुत्तमम् अनन्यसदृशमित्यर्थः, अन्त समीप होता है वह अवनताम है । जो ऐसा नहीं होता है वह अवनताग्र है-अनन्त है ऐसे इस संमार कान्तार को वन (अटवी) को उन्होंने पार कर दिया है 'जण्णं समणे भगवं महावीरे एगं महं दिणयर जाव पडिबुद्धे ' श्रमण भगवान महावीर ने जो एक महान दिन कर-सूर्य-को अपने तेज से देदीप्यमान स्वप्न में देखा है। 'तण्णंसमणस्स भगवओ महावीरस्स अणंते अणुत्तरे जाव केवलवरनाणदंसणे समु. प्पण्णे' इसके फल स्वरूप उन्होंने अनन्त, अनुत्तर यावत् केवल वरज्ञान दर्शन प्राप्त किये हैं। केवलदर्शन और केवलज्ञान को जो अनन्त कहा गया है । वह उनके अप्रतिपाती होने से पयवसान (अन्त) रहि तता के कारण कहा गया है। जो उत्पन्न होकर फिर आत्मा से नहीं छूटता है उसका नाम अप्रतिपाती है, तथा इनके जैसा उत्तर-प्रधान અન્ત સમીપમાં હોય તે “અવનતાગ્ર” કહેવાય છે. એવા જે ન હોય તે मनता छ. 241 2A ससा२३५ी siतार-बनने (मटी) तमामे पा२ ४यु छ. "जण्णं समणे भगव महावीरे एगं महंदिणयरे जाव पडिबुद्धे" श्रम ससवान् મહાવીરે પિતાના તેજથી દેદીપ્યમાન સૂર્યને જે અને પિતે જાગી ગયા. "तण समणस्म भगवओ महावीरस्स अणंते अणुत्तरे जाव केवलवरनाणदेसणे समुप्पण्णे" तेन ॥ ३३ तमामे अनन्त, अनुत्तर-श्रेष्ठ यावत् કેવળજ્ઞાનદર્શન પ્રાપ્ત કર્યું કેવળજ્ઞાન, અને કેવળદર્શનને જે અનત કહેવામાં આવ્યા છે. તે તેના અપ્રતિપાતિ (પાછુ જાય નહીં) પણાને લીધે કહેવામાં આવ્યું છે. અર્થાત અનારહિતપણાને લીધે તેમ કહેવામાં આવ્યું છે જે ઉત્પન્ન થઈને આત્માથી છૂટતા નથી તેનું નામ અપ્રતિપાતિ છે. કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શન એવા જ અપ્રતિપતિ છે, તેમજ તેના જેવા ઉત્તર–પ્રધાન શ્રેષ્ઠ બીજા કેઈ નથી. અર્થાત્ એ અનન્ય સરખા છે. જેવી રીતે સૂર્યની
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
