________________
--
---
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १६ उ० ३ ० १ कर्मप्रकृतिनिरूपणम् ८७ __टीका-'रायगिहे जाव एवं व्यासी' राजगृहे यावत् एवमवादी-ततः परिषद्गमनान्तरम् भगवन्तं महावीरं प्रति वक्ष्यमाणप्रकारेण गौतमः पूर्वपकरणे कर्मणश्वेतः कृतत्वमिति ज्ञात्वा कर्मविषयमेव प्रष्टुं पुनरवादीत् 'कइणं भंते कम्मपयडीओ पण्णताओ' कति खलु भदन्त कर्मप्रकृतयः प्रज्ञप्ताः कतिसंख्यकाः कर्मप्रकृतयो भवन्ति, भगवानाह-'गोयमा' हे गौतम ! 'अट्ठ कम्मपयडीओ पण्णत्ताओ' अष्टकर्मप्रकृतयः प्रज्ञप्ताः 'तं जहा' तद्यथा-'नाणावरणिज्जं जाव अंतराइयं' ज्ञानावरणीयं यावत् अन्तरायिकमिति, ज्ञानावरणीयदर्शनावरणीय वेदनीयमोहनीयाइसी कर्म के विषय में विचार किया जावेगा अतः इस एक कार्य कारित्वरूप संगतिनामक संबन्ध से प्राप्त इस तृतीय उद्देश का सर्वप्रथम सूत्र है-'रायगिहे जाव एवं वयासी' इत्यादि।
टीकार्थ--राजगृह नगर में भगवान गौतम ने इस प्रकार से पूछासो यहां यावत् शब्द से ऐसा सम्बन्ध लगा लेना चाहिये-कि जब प्रभु से धर्मोपदेश सुनकर परिषदा वापिस चली आई तष गौतमने पूर्व प्रकरणाक्त कर्म में चेतनकृतकता जानकर पुनः कर्म के ही विषय में उनसे इस प्रकार पूछा-'कह णं भंते ! कम्मपयडीओ पण्णत्ताओ' हे भदन्त । कर्म प्रकृतियां कितनी कही गई हैं ? हमके उत्तर में प्रभु कहते हैं'गोयमा ! अट्ठकम्मपयडीओ पण्णत्ताओ' हे गौतम ! कर्म की प्रकृतियां आठ कही गई है। 'तं जहा' जो इस प्रकार से हैं-'नाणावरणिज्ज जाप કર્મના વિષયમાં વિચાર કરવામાં આવશે જેથી એક કાર્ય કરવા રૂપ સંગતી (ઉચિતાણાના) સંબંધમાં આ ત્રીજા ઉદ્દેશાને પ્રારંભ કરવામાં આવે છે તેનું पडे सूत्र मा प्रमाणे छ. “ रायगिहे जाव एवं बयासी" त्याह
ટીકાથ-રાજગૃહ નગરમાં ભગવાન ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુને આ પ્રમાણે પૂછયું અહિંયા યાવત શબ્દથી એ સંબંધ સમજી લેવું કે ભગવાન રાજગૃહ નગરમાં પધાર્યા પરિષદ તેઓના દર્શન અને વંદના માટે નગર બહાર પ્રભુ પાસે આવી પ્રભુએ ધર્મોપદેશ કર્યો. ધર્મોપદેશ સાંભળીને પરિષદ તે પછી પાછી પિતા પોતાના સ્થાને ગઈ ત્યારે ગૌતમસ્વામીએ આગલા પ્રકરણમાં કહેલ કર્મનું આત્મરૂપપણું જાણીને ફરી કર્મના વિષયમાં જ તેને આ प्रमाणे ५७Q. “कह णं भंते ! कम्मपयडी भो पण्णत्ताओ" भगवन् ! प्रतिमा की सी छे. तेना उत्तम प्रभु छे “गोयमा ! अदु कम्मपयडीओ पण्णताओ त जहा-णाणावरणिन्जं जाव अंतराइयं"
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
