________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श० १३ उ० ७ सू० ३ कायस्वरूपनिरूपणम् ८३ पृच्छति-पुन्धि भंते ! काये पुच्छा ? ' हे भदन्त ! किं जीवसम्बन्धकालात्पूर्व मपि कायो भवति ? किं वा चीयमानः कायो भवति ? किं वा काय समयव्यतिक्रान्तः कायो भवति ? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा ! पुबि पि काए, कायिज्जमाणे विकाए, कायसभयवीतिक्ते विकार हे गौतम ! जीवसम्बन्धिकालात्पूर्वमपि कायो भवति यथा भविष्यमाणजीवसम्बन्धमृतमण्डूकशरीरम् जोवेन चीयमानोऽपि कायो भवति, जीवच्छरीरमिव, एवं कायसमयव्यतिक्रान्तोऽपि कायो भाति, जीवेन कायस्थ कायता करणलक्षणं कायसमयं व्यतिक्रान्तोऽपि है कि अजीवों का जो शरीर जैसा आकार होता है वह उनका काय है । अब गौतमस्शमी प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'पुन्धि भंते! काये पुच्छ।' हे भदन्त ! क्या जीव संबंध काल से भी पहिले काय होता है ? या पुद्गलों को ग्रहण करने के समय में काय होता है ? या कापसमय-पुद्लग्रहणसमय बीतने के बाद काय होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा' हे गौतम ! 'पुटिन वि काए, कायिन्जमाणे वि काए, काय समयवीतिक ते वि काये' जीव सम्बन्ध से पहिले भी काय होता है जैसे आगे होनेवाला है जीव का सम्बन्ध जिसमें ऐसा मृतमण्डूक का शरीर जीवशरीर के जैसे, जीव के द्वारा पुद्गलों के ग्रहण करने के समय में भी काय होता है। तथा-जीव के द्वारा काय के कायताकरणरूप काय. समय के व्यतिक्रान्त हो जाने पर भी काय होता है-जैसे मृतकशरीर । છે તેમને અજીનાં શરીર કહે છે. આ કથનને ભાવાર્થ એ છે કે અજી ને શરીર જે જે આકાર હોય છે, તેને તેના શરીરરૂપ ગણવામાં આવે છે.
गौतम स्वामीना प्रश्न-" पुव्विं भंते ! काये पुच्छा"3 सन् ! શું જીવ સાથેના સંબંધ કાળની પહેલાં પણ કાર્ય હોય છે ખરી? કે પુલેને ગ્રહણ કરવાને કાળે કામ હોય છે ? કે શું પુલગ્રહણને સમય વ્યતીત થઈ ગયા બાદ પણ કાર્ય હોય છે?
मडावी२ प्रभुने। उत्त२-" गोयमा ! पुव्विं पि काए, कायिज्जमाणे वि काए, कायसमयवीतिककंते वि काये" गौतम ! ४ सधनां पहल પણ કાર્ય હોય છે, ભવિષ્યમાં જેમાં જીવને સંબંધ થવાનું છે એવું મૃતદેડકાનું શરીર તેના દાખલા રૂપ ગણી શકાય જ વશરીરની જેમ જીવના પુલનું ગ્રહણ થવાને સમયે પણ કાર્યને સદ્ભાવ હોય છે, તથા જીવના દ્વારા કાયતાકણ રૂપ કાયસમય વ્યતીત થઈ ગયા બાદ પણ કાયાને સદ્ભાવ રહે છે. મૃતક શરીર તેના દાખલા રૂપ ગણી શકાય,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૧
