________________
भगवती सूत्रे
वस्वदित्यर्थः, गौतमः पृच्छति - ' पुत्रि मंते भासा भिज्जर, भासिज्जमाणी भासा भिज्जइ, भासासमयवीइक्कंवा मासा भिज्नइ ?' हे मदन्त ! किं भाषणात् पूर्वमेत्र भाषा भिद्यते ? किंवा भाष्यमाणा निसर्जनावस्थायां वर्तमाना भाषा भियते ? किंवा भाषासम पव्यतिक्रान्ता भाषा भिद्यते ? भगवानाह - 'गोयमा ! नो पुत्रि भासा भिज्जर, भासिज्जनाणी भाषा भिज्जइ, नो भासासमयवीइकंता भासाभिज्जइ' हे गौतम ? नो भाषणात् निसर्जनसमयात् पूर्व भाषा द्रव्यभेदेन भाषा भिद्यते, अपितु भाष्यमाणा निसर्जनावस्थायां वर्तमाना भाषा भिद्यते, तथाहि - कश्चित् मन्दमयत्नो वक्ता यथाविधानि द्रव्याणि भाषात्वेन परि
७०
अर्थात् घट समय को अतिक्रान्त करनेवाला कपाल होता है उस कपाल में घट ऐसा व्यवहार नहीं होता है । अब गौतमस्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं- 'पुत्रि भंते ! भासा भिज्जह, भासिजमाणी भासा भिज्जइ, भासासमयवीइकता भासा भिज्जइ' हे भदन्त । भाषण से पहिले ही क्या भाषा का भेद हो जाता है ? या निसर्जनावस्था में भाषा का भेद हो जाता है ? या भाषा समग्र व्यतिक्रान्त भाषा का भेद हो जाता है ? या भाषा समय व्यतिक्रान्त भाषा का भेद हो जाता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा !' हे गौतम! 'नो पुचि भासा भिज्जइ, भासिज्जनाणी भासा भिज्जइ, नो भासा समय वितिक्कता भासा भिज्जह' भाषण से पहिले - निसर्जन समय से पहिले भाषा भेद को प्राप्त नहीं होती है, अपि तु निसर्जनावस्था में वर्तमान भाषा भेद
गौतम स्वाभीने प्रश्न - " पुव्विं भंते ! भाषा भिज्जइ, भासिज्जमाणी भासा भिज्जर, भाखासमयवीइक्कंता भासा भिज्जइ ?" “डे लगवन् ! शुं ભાષણુનાં પહેલાં જ ભાષાના ભેદ થઈ જાય છે ? ૐ નિસર્જનાવસ્થામાં (ખેલતી વખતે) જ ભાષાના ભેદ થઈ જાય છે ? કે ભાષાસમયવ્યતિક્રાન્ત જે ભાષા હાય છે તેના ભેદ થઈ જાય છે?
महावीर अलुना उत्तर- " गोयमा !" हे गौतम ! " नो पुव्विं भासा भिज्जइ, भासिज्जमाणी भासा भिज्जइ, नो भाखासमयवीतिक्कता भासा भिज्जइ " ભાષણનાં પહેલાં (નિસર્જન સમયનાં પહેલાં) ભાષાના ભેદ (ભેદવાની ક્રિયા) થતા નથી, પરન્તુ નિય઼ન સમયમાં વર્તમાન ભાષાનું જ ભેદન થાય છે, અને ભાષાસમયનું જેણે ઉલ્લંધન કર્યુ' છે. એવી ભાષાનું ભેદન થતુ નથી હવે આ કથનના ભાવાથ પ્રકટ કરવામાં આવે છે કાઈ મંદ પ્રયત્નવાળા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૧
