________________
३९८
भगवती सूत्रे
ते सरूवी सम्मलेसा पोग्गला ओमासेंति जात्र पभासेंति ' हे गौतम ! एवं रीया, एतेनैव चन्द्रसूर्यविमान निर्गत तेजोलेश्यामकाशेनैव ते पूर्वोक्ताः सरूपिणः सकर्मकेषाः पुद्गलाः स्कन्धरूपा अपि अवमापन्ते यावत्-उद्योतन्ते, प्रद्यो तन्ते, प्रभासन्ते चेति भावः । अत्रेदं बोध्यम् - यद्यपि चन्द्रसूर्य विमानपुद्गलानामेव पृथिवीकायिकतया सचेतनत्वात् सकर्मलेश्यावस्त्रमुचितं तथापि तन्निर्गतप्रकाशपुद्गलानां तद्धेतुकत्वेन कार्ये कारणोपचारात स्कन्धरूपपुद्गलानामपि सकर्मलेश्यासेयमिति ध्येयम् ॥ मू० १ ॥ पुद्गल विशेषवक्तव्यता ।
मूलम् - 'नेरइयाणं भंते! किं अत्ता पोग्गला, अणत्ता पोग्गला ? गोयमा ! नो अत्ता पोग्गला, अणत्ता पोग्गला, असुउद्योतित होती हैं, प्रद्योतित होती हैं, प्रभासित होती हैं, अत एव ' एवं एएणं गोयमा ! ते सरूवी सम्मलेस्सा पोग्गला ओभासेति, जाव भासेति' हे गौतम ! इस चन्द्रसूर्यनिर्गत तेजोलेश्या के प्रकाश से ही वे पूर्वोक्त सरूपी - वर्णादिवाले एवं कर्मलेश्यावाले स्कन्धरूप पुद्गल भी अवभासित होते हैं, यावत्-उद्योतित होते हैं, प्रद्योतित होते हैं, प्रभासित होते हैं। यहां पर ऐसा समझना चाहिये - यद्यपि चन्द्रसूर्य के विमान के पुल पृथिवीकायिक होने से सचेनन हैं - इससे उनमें सकर्म
श्यावता तो उचित है परन्तु उनसे निकले हुए प्रकाश के पुद्गल कर्मलेवाले नहीं हैं फिर भी वे उनसे निकले हैं - इस कारण वे प्रकाश के पुद्गल कार्य में कारण के उपचार को लेकर कर्मलेश्यावाले कहे गये हैं ऐसा जानना चाहिये ॥ ०१ ॥
V
उद्योतित, अद्योतित, मने प्रभासित होय छे, तेथी " एवं एएणं गोयमा ! ते खत्री सम्मलेना पोगाला ओभासेति जाव पभासें ति " डे गौतम ! भा ચન્દ્રસૂનિગત તેોલેશ્યાના પ્રકાશથી જ તે સરૂપી (વર્ણાદિવાળાં) અને ક્રમ લેશ્યાઓવાળાં સ્કંધ રૂપ પુદ્ગલા પણ અવભાસિત, ઉદ્યોતિત, પ્રદ્યોતિત અને પ્રભાસિત હોય છે. અહીં એવુ' સમજવું જોઇએ કે ચન્દ્રસૂનાં વિમાનાનાં પુદ્ગલ પૃથ્વીકાયિક હે.વાથી સચેતન છે, તેથી તે પુદ્ગલામાં તેા સકમવૈશ્યાવત્તા હાઈ શકે છે, પરન્તુ તે વિમાનામાંથી નીકળેલાં પ્રકાશનાં પુદ્ગલે ક્રમ લેશ્યાવાળાં હતાં નથી. છતાં પણ તેઓ તેમાંથી નીકળે છે, આ કારણે પ્રકાશનાં તે પુāાને, કામાં કારણના ઉપચારની અપેક્ષા એક લેયાવાળાં કહ્યાં છે, એમ સમજવુ', પ્રસૂ॰૧૫
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૧
