________________
भगवतीसूत्रे भदन्त ! एवमुच्यते-नैरविककालावीविकमरणम् ? गौतम ! यत् खलु नैरयिकाः नैरयिककाले वर्तमाना नैरयिकायुष्कतया यानि द्रव्याणि गृहीतानि, बद्धानि पुष्टानि कुनानि प्रस्थापितानि, निमिष्टानि, अभिनिविष्टानि अमिसमन्वागतानि भवन्ति तानि द्रव्याणि कालावीविकानि अनुममयं निरन्तरं प्रतिमुश्चन्ति, इति कृत्वा, तत् तेनार्थेन गौतम ! एरमुच्यते-नैरयिककालावीचिकमरणमिति, एवं भवभावावोचिकमरणाभिलापा अपि स्वयमुन्नेयाः । गौतमः पृच्छति-'ओहिमरणेणं भंते ! काविहे पण्णत्ते? ' हे भदन्त ! अवधिमरणं खलु कतिविधं प्रज्ञप्तम् ? वीचिकमरण, हे भदन्त ! नैरपिककालावीचिकमरण' नैरयिककालावीचि कमरण' इस शब्द द्वारा प्रतिपाद्य है ऐसा आप किस कारण से कहते हैं ? उत्तर प्रभु कहते हैं-हे गौतम ! नैरयिककाल में वर्तमान नैरयिक जीवों ने जिन द्रव्यों को नैरयिकायुष्करूप से गृहीत किया है, बद्ध किया है, पुष्ट किया है, कृत किया है, प्रस्थापित किया है, निविष्ट किया है अभिनिविष्ट किया है, अनिसमन्वागत किया है, उन कालावीचिक द्रव्यों को वे प्रतिसमय निरन्तर छोडते रहते हैं इस कारण हे गौतम ! नैरयिककालावीचिकमरण, नैरयिककालावीचिकमरण' इस पद द्वारा प्रतिपाय है ऐसा-मैंने कहा है । इसी प्रकार से भव और भावावीचिकमरणाभिलाप भी अपने आप बनाना चाहिये। ___ अब गौतमस्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं- ओहिमरणेणं भंते ! काविहे पण्णत्ते' हे भदन्त ! अवधिमरण कितने प्रकार का कहा गया (२) तिययानि staयिभर, (3) मनुष्य दायिभ२५ भने (४) દેવકાલાવાચિક મરણ.
ગૌતમ સ્વામીને પ્રશ્ન-હે ભગવન્! “નરયિકકાલાવાચિક મરણ” આ પદ દ્વારા શું પ્રતિપાદિત થાય છે? એટલે કે આ પ્રકારનું મરણ એટલે શું?
મહાવીર પ્રભુને ઉત્તર-હે ગૌતમ ! નરયિક કાળમાં રહેલા નરયિક છએ જે દ્રવ્યને નૈરયિકાયુષ્ક રૂપે ગ્રહણ કર્યા છે, બદ્ધ કર્યા છે, પુષ્ટ કયાં છે, કૃત કર્યા છે, પ્રસ્થાપિત કર્યા છે. તે કાલાવાચિક દ્રવ્યોને તેઓ પ્રતિસમય નિરન્તર છોડતાં રહે છે. તે કારણે હે ગૌતમ ! આ પ્રકારના મરણને મેં નૈરકિકાલાવાચિકમરણ “આ પદ દ્વારા પ્રતિપાદ્ય કહ્યું છે. એજ પ્રમાણે ભવ અને ભાવાવાચિકમરણ વિષયક અભિલા પિતાની જાતે જ સમજી લેવા જોઈએ.
मौतम स्वामान प्रश्न-" ओहिमरणेणं भंते। कइवहे पण्णते ?" હે ભગવન્ ! અવધિમરણના કેટલા પ્રકાર કહ્યા છે?
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૧
